Zakazana miłość – zabójstwo Leona Szczepaniaka w Stadecken-Elsheim

Losy Leona Szczepaniaka i Margarete Hess
 

Po napaści na Polskę w 1939 roku Leon Szczepaniak jako podoficer polskiej armii trafił do niemieckiej niewoli[1]. Szczepaniak urodził się 10 lutego 1912 roku w Lisicach koło Poznania, powiat kolski w województwie wielkopolskim. W wieku siedmiu lat został osierocony przez oboje rodziców, po czym wraz z o trzy lata starszą siostrą wyjechał do Łodzi. Kiedy na początku wojny dostał się do niemieckiej niewoli, został skierowany do Elsheim[2] w Nadrenii-Hesji, gdzie przez dwa lata musiał wykonywać prace w kilku różnych gospodarstwach rolnych. Tam też poznał młodą Niemkę Margarete Hess. W 1941 roku relacja między 29-letnim Szczepaniakiem i 22-letnią Hess została zgłoszona ówczesnemu burmistrzowi. Ten z kolei przekazał sprawę do Wiesbaden, tak że 1 września 1941 roku, dokładnie dwa lata po napaści na Polskę, Szczepaniak został umieszczony w izolatce (Sonderhaft). Tego samego dnia o piątej nad ranem funkcjonariusze gestapo, używając przemocy fizycznej, aresztowali także Hess. Dalszy tok wydarzeń został opisany w sprawozdaniu hufca harcerskiego Greifenklau, wydanym po wrześniu 1975 roku pod kierownictwem księdza dr. Ludwiga Hellriegla (ur. 3 kwietnia 1932 roku w Bensheim, zm. 13 października 2011 roku w Malching), który w wybitny sposób zasłużył się w kwestii rozliczenia nazistowskich zbrodni w Elsheim, wyszukując informacje na ich temat i realizując swoją inicjatywę na rzecz pamięci ich ofiar. W sprawozdaniu napisano:

„22 września 1941 roku sąd specjalny (Sondergericht) w Moguncji skazał ją [Hess] na półtora roku ciężkiego więzienia za zakazane kontakty z jeńcem wojennym oraz za to, że »zapomniała o swojej niemieckości i swojej kobiecej godności«. 

Przebywającego w areszcie Leona Szczepaniaka nakłoniono do wystąpienia z armii polskiej i podpisania umowy o pracę robotnika cywilnego. Odtąd podlegał dowódcy SS i Policji w Głównym Urzędzie Rasy i Osadnictwa SS[3] w Berlinie. Złożony tam wniosek o tzw. zniemczenie wynikający z faktu, że matka Leona była Niemką, został odrzucony.

27 maja 1941 roku Leona zakutego w kajdany przewieziono do Elsheim. Okolicznych robotników cywilnych (około 200 osób) zwieziono na teren w miejscu obecnego boiska, zmuszając ich do oglądania, jak tak zwany „oddział specjalnego traktowania” (Sonderbehandlungskommando) z Wiesbaden prowadził Leona na doraźnie postawioną szubienicę, za którym jechał samochód z trumną. Leon musiał wejść na drabinę i założyć sobie pętlę na szyję, po czym jeden z gestapowców wytrącił drabinę spod jego nóg. Podczas gdy polscy robotnicy przechodzili obok zwłok i ściskali dłoń wisielca [sic!], do czego zostali zmuszeni, członkowie plutonu egzekucyjnego spożywali szparagi z szynką w sąsiedniej gospodzie”.

Dane spisane w urzędzie stanu cywilnego zawierają informację dotyczącą czasu zgonu, 27 maja 1942 roku o godzinie 11:30, oraz cynicznie brzmiącą przyczynę śmierci – skręcenie karku. Zwłoki Leona Szczepaniaka pochowano anonimowo na Cmentarzu Głównym (Hauptfriedhof) w Moguncji (dokładna lokalizacja: kwatera U2 rząd 15 nr 45[4]).

Powyższe wydarzenie podsumował także ksiądz Hellriegel w wydanej przez siebie pięciotomowej publikacji poświęconej ruchowi oporu przeciwko nazistowskiemu reżimowi i prześladowaniom ze strony nazistów na terenie diecezji mogunckiej, która ukazała się w latach 1989 i 1990:

„Podczas gdy w Stadecken »zakazana miłość« nie zwróciła niczyjej uwagi, w Elsheim polski jeniec wojenny Leon Szczepaniak musiał za nią zapłacić życiem, a jego niemiecka przyjaciółka – Margarete Hess, córka zwykłych, apolitycznych ludzi – prawie dwuletnim pobytem w więzieniu. Rozliczenie tego morderstwa nawet po upływie ponad trzydziestu lat spotkało się z niejednoznaczną reakcją”[5].

Ksiądz Hellriegel zwrócił także uwagę na protesty lokalnej społeczności wobec znaku mającego przypominać o zamordowanym Leonie Szczepaniaku.