„Obóz Polaków” w miejscowości Lahde nad Wezerą

Latem 1945 roku można przewidzieć, że od października sytuacja aprowizacyjna DP-isów i ludności niemieckiej ulegnie dramatycznemu pogorszeniu. W związku z tym, od czerwca 1945 roku, niemieccy jeńcy wojenni zwalniani są z brytyjskich aresztów, w celu zapewnienia siły roboczej do zbliżających się żniw oraz do pracy w kopalniach, wznawiających wydobycie węgla w Zagłębiu Ruhry. Z tego powodu następuje likwidacja obozów dla DP-isów w Zagłębiu Ruhry, a ich mieszkańcy są przenoszeni do innych obozów na terenie Westfalii.

W sierpniu 1945 roku na terenie okręgu urzędowego Lahde wybucha epidemia tyfusu, którą pokonano dopiero kilka tygodni później; jej konsekwencją było między innymi wprowadzenie surowych kontroli warunków higienicznych w „DPAC Lahde”. Nagły brak materiałów opałowych podczas surowej zimy 1945/1946 prowadzi w „DPAC Lahde” do rozbiórek budynków mieszkalnych i gospodarstw, podczas których zbędne elementy drewniane, jak meble, schody czy krokwie, wykorzystywane są do ogrzewania pomieszczeń i przyrządzania posiłków. W wyniku korzystania z improwizowanych palenisk i elektrycznych kuchenek, niektóre gospodarstwa ulegają spaleniu aż po fundamenty.

Pierwotnie władze wojskowe zamierzały przekazać ostatnie obozy dla DP-isów pod zarząd organizacji UNRRA do końca 1946 roku. W sierpniu 1946 roku, w brytyjskiej strefie okupacyjnej, UNRRA zarządza już 127 obozami. Jednak ostatecznie sytuacja rozwija się w przeciwnym kierunku. Po utworzeniu „UNRRA Area Teams”, ponoszących odpowiedzialność za kilka obozów dla cudzoziemców, odpowiedzialność za obozy dla DP-isów zostaje początkowo formalnie przekazana władzom wojskowym. Pod koniec czerwca 1947 roku następuje rozwiązanie organizacji UNRRA. Jej zadania ma przejąć Międzynarodowa Organizacja Uchodźców (International Refugee Organization, w skrócie IRO). Od lipca 1947 roku władze wojskowe w zachodnich strefach okupacyjnych przekazują odpowiedzialność za obozy dla DP-isów nowo powołanym „IRO Area Teams”. Następnie państwa Wspólnoty Narodów, które DP-isi preferują jako cel swojej emigracji, wprowadzają złagodzone zasady wjazdu na ich terytorium w celu realizacji przesiedlenia (Resettlement) tych DP-isów, którzy nie wyrażają zgody na repatriację lub nie spełniają jej warunków. Część z nich pozostaje i osiedla się w Niemieckiej Republice Federalnej. Sytuacja w obozach dla DP-isów ulega odprężeniu wraz ze spadkiem liczby osób w nich przebywających.

Wraz z likwidacją obozu w miejscowości Päpinghausen wiosną 1948 roku rozpoczyna się proces likwidacji „DPAC Lahde”, który kończy się w chwili jego rozwiązania, we wrześniu 1949 roku. Miejscowa ludność wraca do swoich miejscowości. Natychmiast zaczyna się ich odbudowa.

Hermann Kleinebenne, marzec 2016 r.

Źródła:

The National Archives w Londynie, dokumenty w zbiorach brytyjskiego Foreign Office oraz War Office

Kommunalarchiv Stadt Petershagen (Archiwum Miasta Petershagen), dokumenty okręgu urzędowego Lahde dotyczące obozu dla cudzoziemców w miejscowości Lahde („Ausländerlager Lahde”)

Archiwum Kevina Irli

Archiwum Russella Panczenki

Archiwum Anny Young