Kozakiewicz, Antoni

>Kozakiewicz, Antoni (Anton), polski malarz, członek „szkoły monachijskiej“. W latach 1871-1900 mieszkał i pracował w Monachium. *15.06.1841 Kraków, †03.01.1929 tamże. Brat rzeźbiarza Piotra Kozakiewicza (1836-1893). Pierwsze nauki rysunku pobierał u Maksymiliana Cerchy (1818-1907), krakowskiego malarza, złotnika i nauczyciela rysunku w krakowskich szkołach. W latach 1857-1866 kształcił się w Szkole Rysunku i Malarstwa w Krakowie u Władysława Łuszczkiewicza (1828-1900) i Feliksa Szynalewskiego (1825-1892). W latach 1862-1863 wraz z Karolem Sagnowskim (1836-1879), Aleksandrem Kotsisem (1836-1877, członek „szkoły monachijskiej“) i Franciszkiem Streittem (także Franz, 1839-1890) brał udział w realizacji polichromii na sklepieniu kościoła Misjonarzy w Stradomiu koło Krakowa pod kierunkiem Izydora Jabłońskiego (1835-1905, członek „szkoły monachijskiej“). Na początku Powstania Styczniowego 1863, razem z bratem Piotrem dołączył do powstańców i schwytany przez oddziały rosyjskie trafił do niewoli. W latach 1868-1871 studiował na wiedeńskiej Akademii Sztuk Pięknych, między innymi u malarza historycznego i rodzajowego Eduarda von Engertha (1818-1897). W 1870 roku wraz z Kotsisem odbył podróż po Austrii i Alpach. W 1871 roku obaj przeprowadzili się do Monachium, gdzie razem ze Streittem prowadzili prywatną pracownię malarską; wspólne studia plenerowe w Alpach Bawarskich. Przyjaźnił się między innymi z polskim malarzem Emanuelem Hernciszem (1858-1885), później także z Romanem Kochanowskim (1857-1945, obaj byli członkami „szkoły monachijskiej“). W latach 1871-1899 był członkiem Monachijskiego Towarzystwa Sztuk Pięknych (Münchner Kunstverein). Do lat 80. XIX w., prowadził, podobnie jak liczni pozostali polscy artyści w Monachium (między innymi Józef Brandt, Alfred Wierusz Kowalski), reprezentacyjną pracownię, w której kilkakrotnie odwiedzał go bawarski książę Luitpold. Aktywnie uczestniczył w życiu polskiej sceny malarzy skupionych wokół Brandta. W poszukiwaniu nowych motywów rodzajowych Kozakiewicz regularnie jeździł do Polski; odbywał również podróże na Węgry. Jego obrazy, często wykonywane na zlecenie marszandów, kupowano w Anglii, Austrii, Francji i w USA. Na przełomie lat 1899 i 1900 przeprowadził się do Warszawy, a w 1905 roku zamieszkał w Szczawnicy – mieście uzdrowiskowym na południu Polski, gdzie od 1918 roku zabiegał o założenie szkoły ludowego rzemiosła artystycznego. Uczył tam także młodzież, projektował zabawki i scenografie do amatorskich przedstawień teatralnych. Na koniec życia zubożał i krótko przed śmiercią wrócił do Krakowa. – Kozakiewicz już podczas studiów w Krakowie, w latach 1859 i 1860, uczestniczył w wystawach, na których prezentował miejskie pejzaże Krakowa, niebawem jednak zaczął specjalizować się w obrazach historycznych o zabarwieniu rodzajowym w scenach z powstania styczniowego. Sporadycznie poruszał w swoich pracach tematy religijne. To przede wszystkim w Monachium malował obrazy rodzajowe i sceny ludowe w realistycznym stylu „szkoły monachijskiej“, przedstawiające proste życie na polskiej wsi i w małych polskich miasteczkach, nierzadko bardzo barwne i wyidealizowane. Nie dziwi zatem fakt, że zauważa się w nich wpływy malarzy tworzących w stylu późnego biedermeieru, na przykład Ferdinanda Georga Waldmüllera (1793-1865). Jego ulubionym motywem były motywy ludowe z życia górali, Cyganów i Żydów. Poza tym malował alpejskie pejzaże i portrety, a także obrazy oparte na motywach z „Pana Tadeusza“ Adama Mickiewicza. Około 1900 roku, pod wpływem malarstwa impresjonistycznego, jego paleta się rozjaśnia. W tym czasie Kozakiewicz niejednokrotnie powraca do wcześniejszych motywów swojej twórczości. Jego prace znajdują się między innymi w Muzeach Narodowych w Kielcach, Krakowie, Poznaniu i Warszawie, w Muzeum Sztuki w Łodzi, w muzeach w Bielsku-Białej, Bydgoszczy, Lesznie, Lublinie, Opolu i Sandomierzu, w Galerii Narodowej we Lwowie oraz w Muzeum Polskim w Rapperswilu.

Wystawy: 1929 wystawa indywidualna w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie; liczne krajowe oraz międzynarodowe wystawy zbiorowe.

Literatura: Carl Teufel, Ateliers Münchner Künstler, Tom II, München 1889, arkusz 41; Münchner Maler im 19. Jahrhundert, Tom II, München 1982, s. 377 i nast.; Tadeusz Chrzanowski, Marian Kornecki, Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982; Halina Stępień, Maria Liczbińska, Artyści polscy w środowisku monachijskim w latach 1828-1914. Materiały źródłowe, Warszawa 1994, s. 47; Halina Stępień, Artyści polscy w środowisku monachijskim w latach 1856-1914 (Studia z historii sztuki, L), Warszawa 2003; Zbigniew Fałtynowicz, Eliza Ptaszyńska, Malarze polscy w Monachium, katalog wystawy, Muzeum Okręgowe w Suwałkach, Suwałki 2005, s. 66 i nast.; Dorota Suchocka, Malarstwo polskie 1766-1945, katalog wystawy, Muzeum Narodowe w Poznaniu, 2005; C. Rohrschneider, [w:] De Gruyter Allgemeines Künstlerlexikon, Tom LXXXI, Berlin, Boston 2014, s. 427 i nast.; Egzotyczna Europa. Kraj urodzenia na płótnach polskich monachijczyków, katalog wystawy, Muzeum Okręgowe w Suwałkach, Suwałki 2015.

 

Źródła online:

7 prac artysty ze zbiorów Muzeum Narodowe w Warszawie na portalu Muzeum Cyfrowe. Dostęp w Internecie: http://cyfrowe.mnw.art.pl/dmuseion/results?q=Kozakiewicz%2C+Antoni&action=SimpleSearchAction&mdirids=1&type=-2 (dostęp: 06.02.2018 r.)

Liczne prace artysty w wirtualnej galerii „Pinakoteka Zaścianek“. Dostęp w Internecie: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Kozakiewicz/Index.htm (dostęp: 06.02.2018 r.)

Liczne prace artysty na portalu artyzm.com. Dostęp w Internecie: http://artyzm.com/e_artysta.php?id=806&page=1 (dostęp: 06.02.2018 r.)

Liczne prace artysty na portalu Domu Aukcyjnego Agra Art w Warszawie. Dostęp w Internecie: http://www.agraart.pl/htdocs/english/new/gallery.php?off=0&curr=PLN&sch=1&ord=cu&s=1&gal=1&id_malarza=140 (dostęp: 06.02.2018 r.)

Zdjęcie pracowni Kozakiewicza autorstwa Carla Teufla, 1889. Dostęp w Internecie: http://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0011/bsb00110306/images/index.html?id=00110306&groesser=&fip=eayaxseayayztsxsewqsdassdasen&no=10&seite=15 (dostęp: 06.02.2018 r.)

Zdjęcie pracowni Kozakiewicza autorstwa Carla Teufla (oryginał), 1889, w Archiwum Fotografii w Marburgu (Bildarchiv Foto Marburg). Dostęp w Internecie: https://www.bildindex.de/document/obj05220286?part=0&medium=fm121690 (dostęp: 06.02.2018 r.)

 

Axel Feuß, kwiecień 2018 r.