Margarete Stokowski

Dosadny język, a także bezkompromisowość w formułowaniu poglądów i kontrowersyjność  podejmowanych tematów szybko zapewniły Stokowskiej miejsce w szeregu najbardziej rozpoznawalnych niemieckich feministek. Jej książki tygodniami zajmują wysokie miejsca na listach bestsellerów, a sama autorka jest chętnie zapraszana do udzielania wywiadów i komentowania aktualnych debat społecznych. Stokowska nie ogranicza się przy tym do prezentowania jedynie feministycznych poglądów. Równie bliskie są jej tematy rasizmu, zmian klimatycznych czy prawicowego populizmu. Wśród krytyków są tacy, którzy chętnie przyrówują Stokowski do pionierki niemieckiego feminizmu Alice Schwarzer. W rzeczywistości stosunek obu feministek jest dość chłodny – Stokowski otwarcie zarzuca Schwarzer rasizm i islamofobię, komentując w ten sposób wypowiedzi nestorki niemieckiego feminizmu na temat upolitycznionego islamu i jego wpływu na Niemcy i Europę. Z kolei Alice Schwarzer dotknięta rzekomo satyrycznym przedstawieniem jej przez Stokowski jako niedołężnej staruszki z odparzoną od wysiadywania na telewizyjnych kanapach pupą, zarzuciła młodej feministce nienawiść wobec kobiet (niem. Frauenhass).[6]

W swoich felietonach Stokowski nie stroni od tematów niezwiązanych stricte z feminizmem, ale dotykających za to problemów nierówności społecznych w innych obszarach życia. W jednym ze swoich tekstów rozprawia się z mitem pożądanej dwujęzyczności, twierdząc, że istnieją w Niemczech języki uznawane za „lepsze“ i „gorsze“. W tekście dochodzą do głosu bolesne doświadczenia autorki z dzieciństwa: „Jako dziecko długo myślałam, że dwujęzyczne dorastanie oznacza, że w domu poza niemieckim mówi się też po francusku czy angielsku, a nie tak, jak czynią to „Polacken“ i „Kanaken“.[7] „Bilingualnie“ brzmiało jak coś wartościowego, podczas gdy ja jako dziecko miałam poczucie, że mój język ojczysty jest czymś, czego lepiej powinnam się pozbyć.“[8]

Druga książka Margarete Stokowski „Ostatnie dni patriarchatu“ (niem. „Die letzten Tage des Patriarchats“) wydana w październiku 2018 roku zawiera 75 felietonów napisanych w latach 2011-2018 głównie dla „taz“ i „Spiegel Online“. Widać w nich wyraźnie ewolucję feministki – od podejmowania tematów związanych z pierwszymi doświadczeniami seksualnymi po włączanie się do globalnych debat społecznych, jak choćby dyskusja o „Regretting Motherhood“ (kobietach, które żałują macierzyństwa) czy akcja #metoo. W tym ostatnim przypadku Stokowski polemizuje z poglądem, że zainicjowana w branży filmowej debata na temat molestowania seksualnego kobiet jest – jak chcieliby niektórzy komentatorzy – jedynie luksusowym problemem uprzywilejowanych warstw społecznych. „Także wykształcona, biała kobieta ma prawo się poskarżyć“ – twierdzi autorka[9].

We wstępie do swojej najnowszej książki Margarete Stokowski zwraca uwagę na jeszcze jeden aspekt właściwy naszym czasom: mowę nienawiści. Z jej przejawami autorka spotyka się w Internecie oraz życiu codziennym. „Są czytelnicy, którzy wypisują swoje domysły na temat psychicznych diagnoz, wysyłają obraźliwe uwagi czy groźby częściowo ze swoich służbowych adresów mailowych, jako inżynierowie, adwokaci czy docenci szkół wyższych. (…) Cynicznym zbiegiem okoliczności najwięcej gróźb przemocy otrzymuję po tekstach o przemocy (zaraz za nimi plasują się tematy migranckie).“[10]

Mimo dużej rozpoznawalności i wielu sukcesów, potencjał Margarete Stokowski wydaje się wciąż jeszcze rozwijać. Feministka potrafi w swoich tekstach świadomie prowokować i stawiać trudne pytania w sposób niezwykle bezpośredni. Jej spostrzeżeniom towarzyszy duża dawka ironii, czym autorka dowodzi, że humor, gniew i podejmowanie ważnych społecznie tematów wcale nie muszą się wykluczać.

Monika Stefanek, kwiecień 2019 r.