Dzieła polskich artystów w zbiorach Muzeum Sztuki w Bochum

W 1960 r. miasto powołało do życia Miejską Galerię Sztuki, obecnie Muzeum Sztuki w Bochum, tym samym obok miejskich instytucji wspierających teatr i muzykę pojawiła się wreszcie instytucja promująca sztuki plastyczne.

Rada Miejska podjęła decyzję o gromadzeniu i wystawianiu dzieł sztuki powstałych po 1945 r., żeby, jak to wyraził Peter Leo, dyrektor i założyciel Galerii, „ukazać ogromną różnorodność artystycznych idei, typową dla historii sztuki po 1945 r. Ponadto by umożliwić obcowanie z dziełami nie tylko artystów lokalnych i narodowych publiczności traktowanej do tej pory po macoszemu, zwłaszcza że idealnym adresatem owych rzadko odwzajemnianych starań wciąż była pracująca społeczność lokalna.[1]”

Peter Leo od początku podjął się roli europejskiego pośrednika sztuki, dla którego nawet w okresie zimnej wojny Europa nie kończyła się na żelaznej kurtynie. Mimo że był autorem przykuwających uwagę indywidualnych i zbiorowych wystaw tematycznych współczesnych artystów z Holandii, Francji, Włoch, Hiszpanii i Anglii, „nieobecność artystów z krajów socjalistycznych uznawał za ewidentny brak w zbiorach największych nawet zachodnioniemieckich muzeów. (…) Od 1963 r. Muzeum Sztuki w Bochum przygotowało szereg wystaw artystów z Polski, Jugosławii, Rumunii i Czech i jako pierwsze wystawiło prace niemieckich twórców w tych krajach.” Polską sztukę współczesną zaprezentowano po raz pierwszy na przełomie roku 1964/65 w cyklu „Profile”, w którym „za każdym razem dwóch krytyków sztuki tej samej narodowości, różniących się jednak pokoleniowo i ideowo dokonywało niezależnie od siebie i nie zważając na względy niemerytoryczne (…) wyboru sztuki współczesnej reprezentatywnej dla swego kraju”. Pokazano wówczas dzieła m.in. Jerzego Beresia, Haliny Chrostowskiej, Tadeusza Kantora, Aleksandra Kobzdeja, Janiny Kraupe-Świderskiej, Mariana Kruczka, Zbigniewa Makowskiego, Jerzego Stajudy oraz Jana Tarasina, które zakupiono do kolekcji Muzeum Sztuki w Bochum. Były to kolejne elementy mozaiki przedstawiającej panoramę malarstwa europejskiego, którą Peter Leo budował z wybitnych dzieł artystów niemieckich i zagranicznych, takich jak: Josef Albers, Carel Appel, Hans Arp, Francis Bacon, Willi Baumeister, Christo, Constant, Crippa, Ansgar Jorn, Lucebert, Cy Twombly i Ossip Zadkine.

W 1972 r. po niespodziewanej śmierci Petera Leo obowiązki dyrektora galerii przemianowanej tymczasem na Muzeum Sztuki w Bochum przejął Peter Spielmann, asystent Leo pochodzący z Czechosłowacji. Spielmann związany wcześniej z Narodową Galerią Sztuki w Pradze okazał się wnikliwym znawcą środkowo- i wschodnioeuropejskich środowisk artystycznych, a jego kontakty umożliwiły dostęp do ogólnie nieznanej wówczas sztuki.

Peter Leo z dyplomatyczną zręcznością uchylał okna i wytyczał wąskie ścieżki w kierunku Europy za żelazną kurtyną, jego następca natomiast dzięki swoim powiązaniom zdołał otworzyć wiele drzwi. Mimo szczególnego zainteresowania sztuką czeską Spielmann kontynuował tradycję europejskich wystaw i zbiorów, które wzbogacił o wybitne dzieła artystów znajdujących się już w kolekcji Muzeum, jak również zupełnie nowych, np. Władysława Hasiora, Henryka Stażewskiego czy Władysława Strzemińskiego. Ponadto wprowadził znaczącą innowację. „Pierwotne ograniczenie się do eksponatów powstałych po 1945 r. okazało się bowiem dość przypadkowe i nieistotne ze względu na historię sztuki. Zdecydowano się więc na kolekcjonowanie i wystawianie sztuki XX wieku w celu ukazania jej historycznego i logicznego rozwoju.” Polską sztukę współczesną i dawną można było obejrzeć na wystawach indywidualnych i rozmaitych zbiorowych wystawach tematycznych, np. „Stanisław Fijałkowski” (1978 r.), „Das Prinzip Hoffnung / Zasada nadziei” (1983), „Józef Szajna” (1985), „Awangarda wschodnioeuropejska” (1989) czy „Tadeusz Makowski 1882-1932” (1990).

Zarówno w zachodniej jak i wschodniej Europie Muzeum Bochum cieszyło się opinią znamienitej platformy spotkań różnych środowisk artystycznych, gdzie z ogromną starannością podejmowano próby obiektywnego przedstawienia sztuki niemieckiej i międzynarodowej. Ówczesne pokolenie cechowało jednak niekiedy osobiste doświadczenie nazizmu oraz szczególny stosunek do czeskiej i polskiej sztuki. Czasem polityka brała górę nad sztuką. Upadek muru berlińskiego postawił pod znakiem zapytania jedno z ważnych założeń działalności Muzeum Bochum, tj. funkcję pośrednika między Wschodem a Zachodem. Przez pewien czas w Niemczech Zachodnich dało się zauważyć wyraźną tendencję do organizowania wystaw sztuki środkowo- i wschodnioeuropejskiej, która stopniowo zanikła.