Bezdomni Polacy w Niemczech. Historie, które trzeba usłyszeć!

Podcast „Bezdomni Polacy w Niemczech” / Adam Gusowski, Monika Sędzierska

COSMO po polsku

3. Pomoc na wagę życia

Ostatni odcinek skupia się na ludziach, którzy niosą pomoc – streetworkerach, lekarzach i pracownikach socjalnych, pokazując, jak ich zaangażowanie zmienia życie bezdomnych, choćby na chwilę.

„Pacjenci przychodzą do nas z niczym. Nie mają dokumentów, przyjaciół ani ubezpieczenia” – mówi Barbara Paśnicki, kierowniczka projektu Krankenwohnung w Berlinie. W tym wyjątkowym miejscu osoby bezdomne, w tym wielu Polaków, otrzymują nie tylko opiekę medyczną, ale i szansę na chwilowy powrót do godności. Jednak w całym Berlinie takich miejsc jest zaledwie 20, a potrzebujących – tysiące.

Niemcy oferują rozbudowany system wsparcia dla osób w kryzysie bezdomności. Od streetworkerów, przez pracowników socjalnych, po specjalistyczne placówki jak Krankenwohnung – sieć pomocy działa na wielu poziomach. Jednak skala problemu przerasta dostępne zasoby. „Każdego dnia otrzymujemy do 10 wniosków o przyjęcie do naszego ośrodka, ale mamy tylko 20 miejsc” – wyjaśnia Paśnicki. „W okresie zimowym to szczególnie trudne, bo wielu pacjentów trafia do nas po amputacjach czy odmrożeniach. Nie możemy ich po prostu wypisać na ulicę”. Krankenwohnung to także miejsce, gdzie pacjenci paliatywni mogą spędzić ostatnie dni życia w godnych warunkach. „Nie możemy pozwolić, by ktoś umierał na ulicy” – dodaje Paśnicki.

Praca streetworkerów to codzienny kontakt z bezdomnymi w ich „domach” – pod mostami, na dworcach czy w parkach. Zuza Mączyńska z organizacji Gangway w Berlinie od ośmiu lat odwiedza takie miejsca, oferując pomoc i wsparcie. „Czasami wystarczy rozmowa, czasami pomagamy w załatwieniu dokumentów, innym razem towarzyszymy w drodze do szpitala czy ambasady” – opowiada. Jednak nie każdy chce rozmawiać. „Naszym zadaniem nie jest zmuszanie, ale okazywanie szacunku. Odwiedzamy ludzi w ich domach, nawet jeśli tym domem jest ulica” – dodaje Mączyńska.

W berlińskiej przychodni Caritas Ambulanz dr Inka Wisławska od lat charytatywnie leczy bezdomnych. „Przychodzą do nas ludzie z ranami, infekcjami czy chorobami wynikającymi z życia na ulicy. Opatrujemy ich, szyjemy rany, ale także pomagamy w problemach internistycznych, jak cukrzyca czy nadciśnienie” – tłumaczy Wisławska. Około 40 % jej pacjentów to Polacy. „Większość z nich to mężczyźni, którzy są już wykończeni przez życie na berlińskim asfalcie” – dodaje.

Sylwia Jasion z Hanoweru od lat wspiera bezdomnych, organizując paczki świąteczne, koordynując zbiórki darów i pomagając w wyrabianiu dokumentów. „Bez Polonii i ich zaangażowania nic by się nie udało. Razem możemy naprawdę wiele” – mówi Jasion.

Z kolei ksiądz Janusz Kuskowski, salezjanin z Berlina, jest stałym gościem na dworcu Ostbahnhof. „Dla bezdomnych to szok, że ksiądz podaje im kawę czy kanapkę. Ale to buduje zaufanie, którego im brakuje” – opowiada duchowny.

Mimo ogromu pracy, historie sukcesu zdarzają się rzadko. „Przez osiem lat widziałam może pięciu pacjentów, którzy wyszli z ulicy” – przyznaje dr Wisławska. Jednak każdy taki przypadek to dowód, że pomoc ma sens.

Dr Tomasz Skajster, neurochirurg z Berlina, zwraca uwagę na dodatkowy, często pomijany aspekt problemu bezdomności – zaburzenia psychiczne. „Bezdomność jest objawem, nieleczonych, maskowanych alkoholizmem zazwyczaj i innymi uzależnieniami, zaburzeń osobowości” – wyjaśnia. Podkreśla również, że osoby dotknięte tym problemem często nie są w stanie funkcjonować społecznie, rodzinnie ani zawodowo. W Niemczech osoby te mogą liczyć na pomoc medyczną i wsparcie, ale system nie jest doskonały. Spostrzeżenia dr. Skajstera rzucają nowe światło na problem bezdomności i wskazują na konieczność zapewnienia bezdomnym dostępu do specjalistycznej opieki psychologicznej i psychiatrycznej. Dr Skajster podkreśla potrzebę systemowych rozwiązań. „Zgłosiłem temat bezdomnych Polaków do Komisji Ekspertów ds. Przeciwdziałania Bezdomności. Bez zmian na poziomie instytucji trudno będzie skutecznie pomagać” – zauważa.

Bezdomność to problem, który wymaga nie tylko indywidualnego zaangażowania, ale i wsparcia systemowego. Podcast Bezdomni Polacy w Niemczech pokazuje, że pomoc jest możliwa, ale droga do wyjścia z ulicy bywa długa i trudna.

Monika Sędzierska, luty 2025 r.

Autorami podcastu są Monika Sędzierska i Adam Gusowski, dziennikarze publicznej rozgłośni RBB/WDR COSMO.

Wszystkie podcasty „COSMO po polsku” znajdują się na stronie COSMOPOPOLSKU.DE oraz platformach streamingowych, m.in. Spotify (1 / 2 / 3), ARD Audiothek (1 / 2 / 3) i Apple Podcasts (1 / 2 / 3).