Stefan Kuczyński (1894–1969). „Lekarz patriota” z Wrocławia

Praktykę przerwał w 1942 r., kiedy to 18 czerwca został aresztowany. Oskarżono go o przygotowywanie „przedsięwzięcia o charakterze zdrady stanu”. Zarzut dotyczył między innymi współpracy z działającą we Wrocławiu organizacją „Olimp” (była to polska organizacja konspiracyjna założona w 1941 r. skupiająca się na integracji Polaków, samopomocy i przeprowadzaniu sabotażu). Blisko rok później odbyła się rozprawa, podczas której udało się obalić część zarzutów – Kuczyński został uniewinniony i mógł powrócić do pracy. W czasie wojny pomagał grupie AK „Lotos” w Kobylinie, która opiekowała się chorymi Polakami.

W obliczu natarcia Armii Czerwonej, 25 sierpnia 1944 r., Wrocław wraz z innymi niemieckiemu miastami, ogłoszony został twierdzą. W styczniu 1945 r. nastroje w mieście uległy zmianie, zaczęto przygotowania do obrony. Stefan Kuczyński przydzielony został wówczas do dwóch placówek: gabinetu dla chorych wewnętrznie przy ul. Włodkowica 20/22 (Wallstrasse) oraz do punktu opatrunkowo-chirurgicznego w schronie przy ul. Poznańskiej (Posener Strasse). Wraz z postępami w natarciu Armii Czerwonej, zarządzona została ewakuacja ludności cywilnej. Kuczyński, z racji swojego wykształcenia, miał pozostać w twierdzy i pełnić posługę lekarską, natomiast jego żona i dzieci mieli niezwłocznie opuścić miasto. Dzięki interwencji Kuczyńskiego rodzina nie została ewakuowana – w innym przypadku czekałaby ich ucieczka w 20 stopniowym mrozie.

Podczas walk o Wrocław pomagał znajdującym się w mieście Polakom. Przy ul. Góralskiej (Bergstrasse) znajdował się jeden z wielu obozów, które funkcjonowały pomimo walk toczących się w mieście. W barakach umieszczono kilka tysięcy Polaków, którzy narażeni byli na ciągły ostrzał. Kuczyński interweniował u głównego lekarza twierdzy i pod pretekstem nadmiernego zużycia materiałów opatrunkowych, udało mu się przekonać Niemców, że więźniowie obozu przy ul. Góralskiej muszą zostać ewakuowani. Warto zaznaczyć, że we Wrocławiu istniał wówczas spory problem z zaopatrzeniem medycznym, więc obrońcom na rękę było przeniesienie więźniów w bardziej bezpieczne miejsce.

Stefan Kuczyński przetrwał krwawe walki o Festung Breslau, a dzień, kiedy w mieście nie słychać było strzałów, wspomina w ten sposób:

„Nadszedł dzień 7 maja. Fala zwycięzców zalała całe miasto. Zobaczyliśmy pierwszych polskich żołnierzy. Na hełmach mieli białe orły, święty dla nas symbol. Z zapartym tchem i dławionym szlochem witaliśmy ich. Rozwalone więc były ‚krzepkie wrota’ zagradzające drogę do naszych nowych obowiązków. Polegały one na tym, że trzeba było gasić pożary, zwalczać szerzące się epidemie tyfusu, biegunki, zaludnić miasto, zaprowadzić ład i porządek, a wreszcie – podnieść z gruzów polski Wrocław.” (Festung Breslau, s. 57)

Po zakończeniu wojny włączył się w reaktywację służby zdrowia i był jednym z tych, którym zawdzięczamy „dźwignięcia miasta z gruzów”.  W 1957 r. wybrany został na prezesa Stowarzyszenia Lekarzy Dolnośląskich. Odznaczony został między innymi Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Medalem Rodła. Pracował, aż do śmierci w rejonowej przychodni lekarskiej. Zmarł w 1969 r. i jak podkreślił prof. Świderski – „z nawiązką spłacił Marcinkowskiemu dług zaciągnięty z tytułu otrzymanego stypendium na całe studia lekarskie.” Doktor medycyny, s. 15)

Kacper Rosner-Leszczyński, maj 2023 r.

Bibliografia

Bruziewicz-Mikłaszewska Barbara, Doktor Ludwik Stefan Kuczyński (1894–1969) i jego rola w międzywojennym Wrocławiu oraz odtworzeniu samorządu lekarskiego, [w:] Aktywność polskich lekarzy w dwudziestoleciu międzywojennym – w stulecie powołania Izb Lekarskich, red. Bożena Urbanek, Magdalena Paciorek, Maria Ciesielska, Warszawa 2020, s. 89–94.   

Gleiss Horst, Breslauer Exodus 1946. Beiträge zur Dokumentarchronik einer Stadt und ihrer Menschen, Rosenheim 2003.

Konieczny Alfred, Polska grupa konspiracyjna „Olimp” w wojennym Wrocławiu, Wrocław 1989.

Kuczyński Stefan, Festung Breslau, [w:] Trudne dni (Wrocław 1945 r. we wspomnieniach pionierów) t. 1, red. Mieczysław Markowski, Wrocław 1960, s. 43–57.

Kuczyński Stefan, Gdy Polska odzyskała niepodległość, [w:] Do nich przyszła Polska, oprac. Anna Zawisza (wydanie II), Wrocław 2018, s. 157–171.

Świderski Gerwazy, Doktor medycyny Stefan Kuczyński – legendarna postać Wrocławia (1896−1969), „Medium. Gazeta Dolnośląskiej Izby Lekarskiej” nr 10 (207) 2007, s. 15.

Zawisza Alicja, Studenci Polacy na Uniwersytecie Wrocławskim (1918–1939). Katalog zachowanych archiwaliów, Wrocław 1972.

Netografia

https://krotoszyn.naszemiasto.pl/nasi-powstancy-dr-ludwik-stefan-kuczynski-ze-smolic-zdjecia/ar/c1-7600819 [dostęp: 16.05.2023]