Mariaże między polskimi i niemieckimi rodami dynastycznymi

Małżeństwa dynastyczne, innymi słowy związki małżeńskie zawierane przez przedstawicieli panujących dynastii książęcych w okresie od wczesnego średniowiecza do XIX wieku, nie tylko ożywiały stosunki zagraniczne, ale także wywierały na nie wielki wpływ. „Mariaże między dynastiami panującymi i arystokratycznymi rodami były strategicznie planowane i stanowiły istotny element polityki dynastycznej” (Peters, 2008). Zawieranie takich małżeństw było możliwe wśród przedstawicieli prawie wszystkich narodowości europejskich; jedynie ślubów z reprezentantami Imperium Osmańskiego nie odnotowano. Mariaże dynastyczne były okazją do umocnienia władzy, powiększenia dóbr ziemskich i majątku (małżeństwa dla zysku) oraz służyły tworzeniu sojuszy, zawieraniu traktatów pokojowych i osiąganiu celów geopolitycznych, a także podwyższeniu statusu społecznego i prestiżu dynastii. „Dla wielkich mocarstw małżeństwa były sposobem na podporządkowanie sobie małych państewek. Dla mniejszych dynastii i krajów […] stanowiły możliwość wywierania wpływu na pociągnięcia europejskich mocarstw w ramach ponadregionalnej sieci współpracy różnych państw” (Peters, 2008).

Osobiste preferencje kandydatek i kandydatów do zamążpójścia musiały ustępować stosunkom politycznym i gospodarczym. Świadczą o tym choćby praktyki zaręczyn między bardzo małymi dziećmi, czy też możliwość zwolnienia z obietnicy zaręczynowej w przypadku zmiany stosunków politycznych. Kobiety poddawały się woli ojców, czyli panujących władców, albo ich sukcesorów, czyli swoich starszych braci. Podczas gdy traktaty polityczne i pokojowe już po krótkim czasie często zrywano, instytucja matrimonium, której celem było spłodzenie co najmniej jednego pokolenia potomstwa, gwarantowała „trwały sojusz polityczny [...], o ile dany związek małżeński nie został przedwcześnie rozwiązany. W porozumieniu dotyczącym zawarcia małżeństwa o podłożu politycznym panna młoda była częścią darów, które porozumiewające się strony wymieniały między sobą na znak przyjaźni i pokoju oraz w celu zabezpieczenia zawartych przez nie umów politycznych. Nierzadko sytuacja oblubienicy niewiele różniła się od sytuacji zakładnicy” (Hedwig Röckelein, 2006).

Miłość, oprócz odosobnionych przypadków, nie miała znaczenia. Odgrywała rolę tylko wtedy, gdy małżeństwo naprawdę dobrze funkcjonowało lub w przypadku związków pozamałżeńskich prowadzących do rozpadu małżeństwa. Biorąc pod uwagę różnice etniczne, kulturowe i religijne, a także odmienne rozwiązania prawne, zawieranie mariaży między członkami dynastii słowiańskich, węgierskich, frankońskich, skandynawskich i saksońskich było możliwe prawdopodobnie dlatego, że właśnie ich państwa, mając porównywalne systemy społeczne oraz podobne plemienne i patriarchalne struktury społeczne, zapewniały skuteczną wymianę „sióstr i córek równych sobie lub niższych rangą książąt” (Hedwig Röckelein, 2006). Wiele już napisano na temat umownych postanowień regulujących kwestie finansowe (posag, spadek) oraz kodeksu postępowania, które obowiązywały w przypadku zawarcia małżeństwa dynastycznego. W przypadku konkretnych, pojedynczych małżeństw współczesne źródła zawierają relacje z uroczystości weselnych, z podróży i działań małżonków, a także informacje na temat wzajemnej wymiany kulturalnej, szczegóły dotyczące posagu i wyprawy, czy też odnoszące się do osób z kręgów kościelnych, grona doradców i świt dworskich, które towarzyszyły danemu wydarzeniu po obu stronach.