„Magdalenka” w Gelsenkirchen

W wyniku badania stwierdziłyśmy, że jedną piątą kupujących stanowili niemieccy klienci, odwiedzający ten sklep ze względu na jego specyficzny asortyment. Większość klientów stanowiły osoby polskojęzyczne. Spora grupa respondentów zaliczyła się do stałych klientów: klient i właścicielka znali się, często korzystali z okazji, aby zamienić parę słów po polsku. Wielu polskojęzycznych klientów przychodziło tu na zakupy wyłącznie po to, aby porozmawiać po polsku. W wywiadach z respondentami najczęściej powtarzała się odpowiedź, że poza domem nie mają wielu miejsc, w których mogą pielęgnować język polski, dlatego zawsze wybierają te miejsca, w których jest to możliwe. Nawet te dzieci polskich migrantów, które urodziły się już w Niemczech, starają się o poprawne posługiwanie się językiem polskim. Okazało się, że używanie w rozmowach polskich nazw produktów było szczególnie ważne dla starszego pokolenia klientów. Wprawdzie regularnie wtrącano też niemieckie słówka, ale w rozmowach z polskojęzycznymi klientami były to raczej wyjątki.

Jak zmienne może być posługiwanie się językiem polskim w ciągu życia, opowiedziała nam pewna starsza polska pani: Przyjechała do Niemiec krótko po drugiej wojnie światowej. Pod wpływem panującej w pierwszych latach silnej presji społecznej, by nie narazić się na negatywny odbiór, przestała posługiwać się publicznie mową ojczystą. Dopiero w podeszłym wieku zrozumiała, że znajomość kilku języków oraz przyznanie się do swojego pochodzenia, przynoszą spore korzyści. 

Wyniki naszego badania pokazują, że utrzymanie się tradycyjnego sklepiku, jakim jest „Magdalenka”, jest dla polskojęzycznej społeczności Zagłębia Ruhry niezmiernie ważne w aspekcie pielęgnowania i posługiwania się językiem ojczystym. Oczywistym okazało się także to, że w charakteryzującym się różnorodnością społeczeństwie jest miejsce dla polskiej kultury, że inne narodowości ją dostrzegają i tylko subiektywnie może być postrzegana jako niewidoczna.

Annika Schulz, Eliza Jaworska, Magdalene Podstawny, Nadine Rzepka, luty 2016 r.

Literatura cytowana:

A. Redder i C. Scarvaglieri, Verortung mehrsprachigen Handelns im Konsumbereich – ein Imbiss und ein Lebensmittelgeschäft, [w:] A. Redder (red.), Mehrsprachige Kommunikation in der Stadt. Das Beispiel Hamburg, [wydawnictwo] Waxmann, Münster 2013, s. 105–126.