Gimnazjum Polskie w Kwidzynie
Autorem projektu był architekt z Olsztyna, Ernst Fechner. Budynek łączył różne funkcje szkoły, posiadał internat i mieszkania służbowe. Pierwszym dyrektorem został dr Władysław Gębik. Nauka w szkole stała na wysokim poziomie. Łączono zadania typowo edukacyjne z wychowaniem patriotycznym. Maksymą szkoły było łacińskie powiedzenie „Non scholae, sed vitae discimus“ (Uczmy się nie dla szkoły, lecz dla życia). Szkoła miała kształcić przyszłe polskie elity w Niemczech. Wszyscy uczniowie niezależnie od miejsca zamieszkania byli zobowiązani do korzystania z internatu. W szkole mieszkali też nauczyciele i inni pracownicy. Wkrótce zaczęto społeczność szkolną nazywać „Rzeczpospolitą Kwidzyńską“. Szkoła posiadała hymn, tzw. Pieśń Kwidzyniaków. W 1939 r. nasiliły się represje niemieckie wobec szkoły. 25 sierpnia tego roku aresztowano nauczycieli i uczniów i umieszczono ich w Zakładzie dla obłąkanych w Tapiau (obecnie Gwardiejsk w Obwodzie Kaliningradzkim). Najmłodszych uczniów następnie zwolniono, starszych wcielono do Wehrmachtu, a nauczycieli i pracownicy znaleźli się w obozach koncentracyjnych.
Edukacja młodzieży stanowiła ważny cel działalności organizacji polskich w Niemczech. Często łączono typowe zadania edukacyjne z wychowaniem patriotycznym. Tylko w ten sposób można było przeciwstawić się germanizacji polskiej młodzieży i wykształcić przyszłe polskie elity w Niemczech. Opiekę nad kształceniem młodzieży sprawował Związek Polskich Towarzystw Szkolnych. Powstał wraz ze Związkiem Polaków w Niemczech 27 sierpnia 1922, którego politykę w tym zakresie realizował. Pierwszym prezesem został nauczyciel z Berlina, Cezary Vogt. Po pierwszym walnym zebraniu Związku dnia 11 czerwca 1923 r. jego następcą został kierownik Polsko-Katolickiego Towarzystwa Szkolnego na Warmię, Jan Baczewski. Od samego początku Związek zabiegał o uregulowanie spraw szkolnych w Prusach. Dopiero w grudniu 1928 r. Pruska rada ministrów wydała „ordynację regulującą sprawy szkolnictwa mniejszości polskiej“. Zezwalała ona m.in. na tworzenie prywatnych szkół w Niemczech. Nie było to optymalne rozwiązanie. Szkoły miały być tworzone na terenach autochtonicznych, zwłaszcza na Śląsku, Warmii, Mazurach, Powiślu i in. Pierwsze prywatne szkoły podstawowe powstały na Śląsku Opolskim, potem w innych regionach. Tworząc nowe szkoły, musiano pokonać różne problemy. Nie posiadano odpowiednich budynków, brak było nauczycieli, podręczniki należały do rzadkości. Poza tym na każdym kroku inicjatorzy byli konfrontowani z niechętną pruską administracją, wrogością niemieckich nauczycieli, czy społeczną dyskryminacją i szykanami. Powodzenie tych starań było uzależnione od determinacji rodziców.
Poza szkołami podstawowymi zwracano też uwagę na kształcenie średnie. W 1932 r. w Bytomiu udało się uruchomić „Prywatną Wyższą Szkołę z gimnazjalnym planem nauki oraz polskim językiem nauczania“. Trzy lata później szkoła ta uzyskała prawa publiczne. W pierwszym roku naukę rozpoczęło 98 uczniów (w ostatnim roku szkolnym do gimnazjum uczęszczało 181 uczniów).
Dnia 5 listopada 1937 r. otwarto drugie gimnazjum prywatne w Kwidzynie w Prusach Wschodnich. Wybór lokalizacji nie był przypadkowy. Kwidzyn był drugim co do wielkości skupiskiem Polaków w Niemczech. Otwarcie szkoły poprzedziły lata zabiegów. W 1934 r. Powołano Komitet Budowy Gimnazjum w Kwidzynie. Prace budowlane sfinansowano ze środków Banku Słowiańskiego z Berlina. Projekt budynku szkoły wykonał architekt z Olsztyna, Enrst Fechner. Jego projekt, przykład architektury modernistycznej, łączył różne funkcje szkoły, internatu oraz mieszkań dla pracowników. Było to bardzo nowoczesne rozwiązanie. Szkoła posiadała aulę wyposażoną w kotary, oświetlenie i scenę oraz sprzęt kinowy. Młodzież mogła ćwiczyć na nowoczesnej sali gimnastycznej, którą wyposażono w natryski. Ponadto do dyspozycji mieli boisko i basen. W szkole działał radiowęzeł.
