Halina Kłąb-Szwarc – najmłodsza agentka wywiadu Armii Krajowej

Wiosną 1943 roku Halina Kłąb skierowana zostaje na dwutygodniowe szkolenie z wywiadu morskiego. Uczy się rozpoznawać okręty, rodzaje ich uzbrojenia, wyporność. Niedługo potem wyjeżdża do Hamburga. W mieście działa wielu agentów, których zadaniem jest zbieranie informacji na temat przemysłu zbrojeniowego i rozpracowanie niemieckiej obrony przeciwlotniczej. Po Hamburgu polska agentka porusza się jako turystka. Młoda dziewczyna z aparatem fotograficznym w ręku i książkowym przewodnikiem nie budzi podejrzeń. Z nowo poznanym chłopakiem, który na co dzień przewozi łódką pracowników stoczni, udaje się na przejażdżkę po porcie. W ten sposób odkrywa i fotografuje różnego rodzaju obiekty, także o wojskowym znaczeniu.

Informacje zbierane m.in. przez Halinę Kłąb trafiają do aliantów i okazują się kluczowe. Na przełomie lipca i sierpnia 1943 roku brytyjskie lotnictwo RAF i amerykańskie USAAF dokonuje serii gigantycznych bombardowań Hamburga. Operacja nosi nazwę „Gomora”. W wyniku nalotów i zrzucenia 1,7 mln bomb burzących i zapalających zniszczonych zostaje większość budynków w mieście. Hamburg, niemal z dnia na dzień, opuszcza 1,2 mln mieszkańców.[4] Aliantom udaje się zniszczyć wszystkie stocznie, w których produkowane były okręty podwodne, a także wytwórnię silników diesla. Osłabiło to znacząco zdolności zbrojeniowe Trzeciej Rzeszy i sparaliżowało na pewien czas drugie co do wielkości miasto. Za zasługi przy ustaleniu lokalizacji wojskowych obiektów Halina Kłąb otrzymuje od rządu emigracyjnego w Londynie Brązowy Krzyż Zasługi z Mieczami, przyznawany za czyny męstwa i odwagi, dokonane nie bezpośrednio w walce z nieprzyjacielem.

Kolejnym miejscem, do którego trafia Halina Kłąb, jest Berlin. Podejmuje tu pracę wolontariuszki w Centralnym Archiwum Medycyny Wojskowej (Zentralarchiv für Wehrmedizin). Zyskuje dostęp do wrażliwych danych dotyczących stanu niemieckich wojsk. Jej zadaniem jest przekazywanie informacji na temat żołnierzy, którzy odnieśli rany na froncie wschodnim. Ma także wgląd w miejsca stacjonowania i nazwy jednostek wojskowych oraz w liczbę rannych. Zebrane przez agentkę informacje trafiają do Polski i dalej, do aliantów.

W maju 1944 roku agentka jedzie do Łodzi. Chce zobaczyć się z matką, dodatkowo szef wywiadu każe jej odpocząć. Niedługo po przyjeździe, w mieszkaniu rodziców, zostaje wraz z matką aresztowana przez gestapo. Halinie zarzuca się działalność konspiracyjną. Później okaże się, że zatrzymanie było wynikiem donosu konfidenta. Kobiety trafiają do więzienia przy ul. Gdańskiej 13 w Łodzi. Halina wielokrotnie poddawana jest brutalnym torturom. Więźniarki bije się tutaj po piętach i plecach. Jeśli zbyt mocno krzyczą, Niemcy zakładają im na twarz maski przeciwgazowe. Mimo tortur i upokorzeń, Halina nikogo nie wydaje. W końcu, bez sądu, zostaje skazana na karę śmierci. Jej matka trafia do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück.

W więzieniu Halina Kłąb spędza łącznie osiem miesięcy, w tym kilkanaście dni w tzw. ciemnicy – niewielkiej celi spowitej całkowitym mrokiem, tak niskiej, że nie można w niej było się nawet wyprostować. Zbliżające się do Łodzi wojska radzieckie sprawiają, że w połowie stycznia 1945 roku Niemcy postanawiają ewakuować więzienie. Udają się wraz z osadzonymi w kierunku zachodu, by dokonać ich likwidacji. 

„Około północy wyprowadzono nas wszystkie ósemkami z murów więzienia. Szłyśmy czarnymi, opustoszałymi ulicami miasta w kierunku Chojen, szosą Pabianicką na Pabianice. Była mroźna, bezchmurna noc. Drogi wylotowe z miasta były przepełnione uciekającymi cywilami z całym dobytkiem, inwentarzem, wozami zapełnionymi dziećmi i starcami. Byli to Niemcy przesiedleni z Niemiec na gospodarki wysiedlonych polskich rolników”[5] – tak sytuację na ulicach Łodzi opisuje Barbara Cygańska-Wiland, jedna ze współwięźniarek Haliny. Obu kobietom udaje się pod osłoną nocy uciec. Wkrótce w ich ślady idą kolejne kobiety. Niemcy, w szeregach których czuć coraz większą nerwowość i presję czasu przed zbliżającymi się sowietami, odpuszczają ich szukanie.