Adam Szymczyk i documenta 14

Aktualna sztuka w Kassel – wybór

Innymi słowy: Greckie środowisko artystyczne znalazło się jednak na 14. documenta i w dodatku również w innych miejscach wystawy. Andreas Angelidakis (*1968 w Atenach, zdj. nr 21), wcześniej architekt a obecnie twórca sztuki i kurator, pokazał w pracy „Polemos“ (2017) znaną z mitologii greckiej, nieco abstrakcyjnie rozumianą personifikację wojny w formie czołgu ułożonego z bloków i poduch piankowych w kolorze flecktarn. Zafos Xagoraris (*1963 w Atenach, zdj. nr 22) żegnał gości tablicą z greckim napisem „Do zobaczenia!“, ustawioną w zaskakującym miejscu 14. documenta, bo przy wyjeździe obecnie już nieczynnego podziemnego dworca regionalnego w Kassel, chcąc prawdopodobnie przypomnieć o 7000 greckich więźniach wojennych, którzy w okresie I wojny światowej byli internowani w Görlitz (Zgorzelec). Dokumentalnymi ujęciami zachwyciła ateńska filmowiec Marina Gioti (*1972 w Atenach) w wideo pod tytułem „The Secret School“ z 2009 roku (zdj. nr 23), przypominającym nielegalne tajne szkoły, prowadzone pod nadzorem grecko-ortodoksyjnego kościoła i działające w późnym okresie Imperium Osmańskiego.

Najnowsze polskie prace pokazane w Kassel przez Szymczyka reprezentowali Uklański i Żmijewski. Praca Uklańskiego to całościenne tableau składające się z 203 fotograficznych portretów pod tytułem „Real Nazis“ (Prawdziwi naziści, 2017, zdj. nr 24), pochodzących z różnych źródeł. Są wśród nich propagandowe fotografie nieznanych autorów, które były publikowane w narodowosocjalistycznych czasopismach i książkach. W centrum tableau widnieje przekreślony na czerwono portret Hitlera. Pracę uzupełnia tablica tekstowa zawierająca listę sportretowanych, z dokładnym określeniem miejsca na tableau oraz informacją o źródłach zdjęć. Na wystawę w Atenach Uklański zaprosił parę amerykańskich artystów McDermott & McGough do pokazania siedmiu obrazów z ich powstałego w 2001 roku cyklu „Hitler and the Homosexuals“, którym przeciwstawił swoją instalację pod tytułem „The Greek Way“ (2017, zdj. nr 25a, b) obejmującą 32 fotografie z filmu propagandowego „Olympia“ z 1938 roku w reżyserii Leni Riefenstahl. Żmijewski pokazał w Kassel instalację wideo zatytułowaną „Realism“ (2017, zdj. nr 26), w której za pomocą sześciu projekcji i krótkich filmów przedstawia sceny z życia niepełnosprawnych osób z amputowanymi kończynami. Jest to temat, którym artysta interesuje się już od dawna. Z kolei w Atenach można było zobaczyć jego dwudziestominutowy niemy film „Glimpse“ (2016/17, zdj. nr 27), w którym udokumentował uchodźców z osławionego i w międzyczasie zlikwidowanego obozowiska zwanego „Dżunglą w Calais“, a potem przebywających w obozach dla uchodźców w Paryżu i Berlinie. New York Times uznał to wideo za najważniejszą pracę 14. documenta.[35]

W byłym podziemnym dworcu, w którym zachowały się plakaty, informacje dla podróżnych, graffiti i ruchome schody sprzed jego zamknięcia w 2005 roku, Michel Auder (*1945 w Soissons, zdj. nr 28a-c) zaprezentował ustawioną na końcu nieczynnego toru 14-kanałową instalację wideo „The Course of Empire“ (2017). Konfrontuje ona pisma i dzieła sztuki z XVIII i XIX w. rozumiane jako dokumenty imperializmu i kolonializmu, od Aleksandra von Humboldta aż po Arthura Rimbauda, z kadrami filmowymi z dzisiejszych czasów. Chcąc zapoznać się z pracami innych wystawionych w Kassel twórców trzeba jednak sięgnąć po materiały internetowe i prasowe, ponieważ kuratorom redagującym dziennik „Daybook“, a także opartą na nim stronę internetową, najwyraźniej brakowało szczegółów dotyczących tych prac. Na przykład: Instalacja mieszkającego i pracującego w Berlinie kurdyjsko-irakijskiego artysty Hiwa K (*1975 w As-Sulajmaniji, zdj. nr 29), w formie bryły ułożonej z rur kanalizacyjnych indywidualnie doposażonych na potrzeby „mieszkaniowe“, stanęła w prominentnym miejscu przed budynkiem documenta-Halle. O tym, że artysta miesiącami ukrywał się podczas ucieczki na terenie Grecji w pustych rurach kanalizacyjnych, które z czasem stały się „mieszkaniami‟ dla uchodźców, dowiadujemy się tylko z prasy. Instalację „When We Were Exhaling Images“ (2017) składającą się z „pomieszczeń mieszkalnych“ w kamiennych rurach przygotowali studenci kierunku productdesign Wyższej Szkoły Sztuki w Kassel.[36]