Gardelegen

Pomnik w miejscu pamięci
Pomnik w miejscu pamięci

Kolumny liczące po 100 więźniów skierowano do odległej o ok. 2 kilometry murowanej stodoły należącej do dużego gospodarstwa rolnego – Gut Isenschnibbe. Przed przybyciem więźniów podłoga stodoły została wysypana słomą, którą wcześniej polano benzyną. Po zamknięciu ponad 1000 osób w budynku słomę podpalono, strzelając w nią z broni maszynowej amunicją fosforową. Więźniom udało się przy pomocy swoich kurtek dwa razy zgasić płomienie, ale oprawcy używali różnych narzędzi: broni osobistej oficerów i członków partii faszystowskiej, broni maszynowej i fosforowych granatów ręcznych. W zbrodni brali udział miejscowi funkcjonariusze partyjni, członkowie SS oraz Waffen SS, żołnierze lotnictwa, oddział specjalny spadochroniarzy, policja, Hitlerjugend, Volkssturm, urzędnicy, służba pracy, pogotowie techniczne i straż pożarna. Masowy mord trwał do wieczora, po którym cywile z Gardelegen przenieśli część zwłok do znajdującego się w pobliżu dołu i zasypali je cienką warstwą ziemi. W celu zniszczenia dowodów zbrodni przywieziono z miasta dodatkową benzynę, przy pomocy której zamierzano spalić rozpoznawalne szczątki. Ofiary masowego mordu pochodziły z Polski, Rosji, Węgier, Belgii, Niemiec, Włoch, Czechosłowacji, Jugosławii, Holandii, Hiszpanii i Meksyku. Udało się ustalić tylko 305 nazwisk ofiar.

Dokładnie 24 godziny po zbrodni obrona miasta podpisała bezwarunkową kapitulację. 15 kwietnia amerykańscy żołnierze odkryli miejsce masowego mordu. Główny sprawca, miejscowy okręgowy szef NSDAP i SS Obersturmbannführer Gerhard Thiele, nigdy nie został złapany. Zidentyfikowano, go gdy zmarł w 1994 r.

21 kwietnia dowództwo amerykańskiej armii zmusiło mieszkańców Gardelegen i okolicy do pomocy w ekshumacji szybko i byle jak pogrzebanych ludzi. Przez cztery dni 250–300 mieszkańców przenosiło zwłoki lub spalone części ciał na cmentarz oddalony o ok. 300 metrów od miejsca zbrodni. Każda ofiara spoczęła w pojedynczym grobie, na którym ustawiono biały krzyż lub Gwiazdę Dawida. Nekropolia otrzymała status cmentarza wojskowego.