Steinlah

nowy cmentarz Steinlah
Widok na kwaterę wojenną i kamień upamiętniający z grobami polskich i radzieckich ofiar robót przymusowych w Haverlah-Steinlah i okolicach

Jeńcy wojenni i robotnicy przymusowi z obozu nr 5 oraz obozów nr 4, 14 i 28 położonych między Salzgitter-Gebherdshagen a Gustedt pracowali w odkrywkowej kopalni rudy żelaza, przy budowie i wydobyciu w szybach Haverlahwiese I i II oraz w szybach pomocniczych Bartelzeche, Altenhagen i Gustedt. Obozy nr 14 i 28 znajdowały się bezpośrednio przy szybach pomocniczych Gustedt i Altenhagen. Obóz nr 4 był położony w pobliżu szybu Haverlahwiese I; w 1937 r. przygotowano go jako obóz mieszkalny dla 200 górników. Dwa lata później, pod koniec 1939 r., był już wykorzystywany jako obóz dla 650 polskich jeńców wojennych, którzy wbrew międzynarodowym konwencjom byli zmuszani do pracy. Jeńcy pracowali w bardzo ciężkich warunkach, bez podstawowych zabezpieczeń, ubrań roboczych i wystarczającego wyżywienia. Wielu z nich zginęło w wypadkach przy pracy i umierało z wyczerpania oraz braku należytej opieki medycznej i lekarstw.

Na kamieniu upamiętniającym zmarłych stojącym na kwaterze wyryto nazwiska Polaków, które zostały uzupełnione o informacje z listy zawierającej 23 nazwiska Polaków i Rosjan, ułożone w porządku chronologicznym według daty śmierci, otrzymane z urzędu gminy Baddeckenstedt, sporządzone przez Arbeitskreis Stadtgeschichte e.V. Salzgitter  (zachowano oryginalną pisownię):

HAY STANISLAUS * 24.09.1895 Pezeciszów Krs. Wadowice. Robotnik, † 9.4.1940 Lager V

KOLACZ IGNATZ * 07.01.1901 Tuniczowice Krs. Bendzin. Robotnik, † 06.08.1941 Lager V

RUCZEK WLADISLAUS † 03.03.1942 Lager V

ROGOSZINSKI (ROGOZIŃSKI) ANTON * 11.06.1909 Kiebel Krs. Walstein. Robotnik nr kontrolny 1223, ostatnie miejsce pobytu obóz nr 5 Gebherdshagen, † 31.03.1942 zmarł w szpitalu krajowym w Brunszwiku, przyczyna śmierci – zapalenie płuc

SCHTACHTA JOSEF * 30.07.1913 Biezdzienka. Robotnik, † 25.02.1944 Steinlah

GRENZWEW-KOWIAK (GRENCKOWIAK?) † 05.07.1944 Lager V

 

Na liście tej znajduje się ponadto 6 polsko brzmiących nazwisk, oznaczonych jako „Rosjanin”. Możliwe że byli to Polacy wcieleni do Armii Czerwonej, cywile z terenów zagarniętych przez Związek Radziecki po 17 września 1939 r. lub jest to wynik błędów administracyjnych (zachowano oryginalną pisownię):

MAZUREK BOLISLAUS * 10.05.1920. Robotnik, † 26.07.1942 Lager V

ROMANOWSKI JAN * 15.06.1922. Robotnik, † 03.08.1942 Lager V

LEWANDOWSKI STANISLAUS * 03.07.1924. Robotnik, † 16.08.1942 Lager V

DOMSKI MICHAEL * 22.08.1906. Robotnik, † 03.11.1942 Lager V

SAWATZKI MICHAEL * 21.03.1906. Robotnik, † 13.11.1942 Lager V

KAMINSKI LEO * 21.03.1906. Robotnik, † 13.11.1942 Lager V

 

Przed kamieniem upamiętniającym zmarłych położono trzy kamienne płyty z nazwiskami pogrzebanych w tym miejscu trzech Polaków, które uzupełniono o informacje ze wspomnianej listy (zachowano oryginalną pisownię):

KOLACZ IGNATZ * 07.01.1901 Tuniczowice Krs. Bendzin. Robotnik, † 06.08.1941 Lager V

KOSOWSKI JOSEF * 27.02.1896 Libiaz Krs. Gharnow. Robotnik, † 24.12.1940 Lager V

STANISZEWSKI STANISLAUS * 12.09.1913 Nidom Krs. Gnesen. Robotnik, † 19.07.1941 Lager V

 

Poza wymienionymi na liście pochowanych ostatnie miejsce spoczynku znalazło tu jeszcze trzech Polaków z terenu Salzgitter, zmarłych po zakończeniu działań wojennych. Wszyscy oni przebywali na terenie byłych obozów pracy przekształconych wraz z zakończeniem wojny w obozy ewakuacyjne dla dipisów:

MAJCZERCZYK PETER, lat 42. Ostatnie miejsce pobytu Gebherdshagen obóz nr 5. Zmarł 17.09.1945 w szpitalu w Drütte. Przyczyna śmierci – zatrucie alkoholowe

PIASECKI ANTON, lat 42. Ostatnie miejsce pobytu Gebherdshagen obóz nr 5. Zmarł 17.09.1945 r. w szpitalu w Drütte. Przyczyna śmierci – zatrucie alkoholowe

SOLECKI STANISLAW * 22.05.1907 r. w Stridlau. Ostatnie miejsce pobytu obóz Haverlahwiese (nr 52?). Zmarł 07.07.1945 r. w szpitalu w Barum. Przyczyna śmierci – gruźlica.

Mediathek Sorted

Mediateka
  • Neuer Friedhof Steinlah