Hannover-Ahlem

Tablice pamiątowe i pomnik dla zamordowanych wieęzienia Gestapo w Hanowerze-Ahlem m.in. języku polskim

Budynek szkolny służył od września 1941 r. jako punkt zbiorowy dla okolicznych Żydów, których koncentrowano w nim przed wywozem do różnych gett na wschodzie i do obozów zagłady, w tym Auschwitz i Treblinki. Po „rozwiązaniu problemu żydowskiego” teren szkoły przejęło gestapo, tworząc tu placówkę mającą kontrolować kilkadziesiąt tysięcy robotników przymusowych. We wrześniu 1943 r. powstało tu zastępcze więzienie dla cudzoziemskich robotników przymusowych, których „wykroczenia” polegały na „sabotażu” lub na mało wydajnym wykonywaniu pracy (niewykonywanie normy dziennej, opuszczenie miejsca pracy bez zezwolenia itp.). Ukarani trafiali częściowo do obozów wychowujących pracy (Arbeitserziehungslager) i obozów pracy lub skazywano ich na śmierć. Do listopada 1944 r. wyroki śmierci wydane przez tzw. sądy specjalne przy placówkach policyjnych (Sonderstrafgerichte) musiały zostać potwierdzone przez Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy (Reichssicherheitshauptamt). Później jednak gestapo otrzymało uprawnienia do skazywania oskarżonych i wykonywania wyroków śmierci w swoich więzieniach i obozach bez zatwierdzenia w Berlinie.

Miejscem egzekucji był drewniany domek położony w pobliżu placu apelowego, zasłonięty częściowo wysokimi krzewami. Od początku istnienia więzienia gestapo domek służył za magazyn drewna, następnie przetrzymywano w nim rzeczy więźniów. Okna zostały zabite deskami, a stolarz zatrudniony w gestapo wybudował szubienicę. Kolejne dwie szubienice powstały na zamówienie, a wykonała je miejscowa firma stolarska.

Ostatni raz egzekucje w więzieniu gestapo Ahlem zostały wykonane w Wielki Czwartek 29 marca 1945 r. 1 lub 2 kwietnia. Drewniany domek wraz ze zgromadzoną dokumentacją hanowerskiego gestapo został spalony. Wieszanie skazanych zastąpiono skuteczniejszymi metodami: 56 więźniów z Ahlem i 99 ewakuowanych z obozu wychowawczego w Lahde rozstrzelano 6 kwietnia 1945 r. na cmentarzu Hanower-Seelhorst.

Dzisiejsze upamiętnienie miejsca kaźni składa się m.in. z płyt kamiennych, których ułożenie przypomina zarys fundamentów miejsca straceń. Jeden z dwóch krótszych boków zarysu stanowią płyty z tekstem w językach polskim, rosyjskim, włoskim, hebrajskim, angielskim, niemieckim i holenderskim.

Tekst w języku polskim brzmi następująco: „W tym miejscu stała do 8-ego kwietnia 1945 przybudówka żydowskiej szkoły ogrodniczej. Tutaj w latach 1944–1945 zamordowani zostali włoscy, polscy i radzieccy robotnicy przymusowi”.

Niepełna lista imienna Polaków (lub ofiar z polskobrzmiącym nazwiskiem) straconych w więzieniu Ahlem z datą i miejscem urodzenia i datą egzekucji (zachowano oryginalną pisownię nazwisk, imion i miejsc urodzenia):

KRYSTAK FRANZ * 03.06.1906 Witow, † 05.02.1945, 02:00

ZYCHOWICZ BOLESLAW * 09.10.1900, † 17.02.1945, 11:00

TURGONSKA ANNA * 10.02.1926 Percha, † 03.03.1945, 08:50

BESPALOWA HELENA * 12.02.1924 Krukow, † 12.03.1945, 06:15

MICHALSKA MARIA * 22.11.1921 Posen, † 16.03.1945, 08:10

BISKUPSKI WLADYSLAW * 02.06.1919 Zechowka, † 16.03.1945, 11:50

PAWLIK PAUL * 25.03.1925 Poltawa, † 22.03.1945, 06:50

SZENJAWSKI OTTO * 01.07.1914, † 17.02.1945, 11:05

STANISZEWSKI LUCJAN * 08.01.1921 Posen, † 16.03.1945, 12:10

CHRZANOWSKI JOSEF * 22.10.1926, † 26.03.1945, 14:25

WOJDYLA THOMAS * 13.12.1909, † 26.03.1945, 14:30

KASPERKIEWICZ SIEGMUND * 06.08.1919, † 26.03.1945, 14:30