Polska Rada Społeczna w Berlinie

Rok 1982. W Polsce trwa stan wojenny. Do Berlina Zachodniego napływa coraz więcej Polaków, szukających schronienia przed represjami komunistycznej władzy i z nadzieją na nowe, lepsze życie. Większość nie zna języka niemieckiego, nie wie, gdzie postawić pierwsze kroki. Niemieckie urzędy i instytucje nie są przygotowane na nową falę imigrantów ze Wschodu. Brakuje informacji w języku polskim czy choćby najbardziej elementarnego wsparcia. Wśród mieszkających w Berlinie Polaków tworzą się nieformalne grupy pomocy przyjezdnym. Pocztą pantoflową przekazywane są prywatne numery telefonów i adresy, pod którymi można zasięgnąć porady. Zdarzają się nawet przypadki handlu informacjami i adresami organizacji pomocowych.

– Telefon w domu dzwonił do pierwszej w nocy – wspomina Witold Kamiński, współzałożyciel i pierwszy przewodniczący Polskiej Rady Społecznej w Berlinie, a obecnie jej wice przewodniczący.   – To były wciąż te same problemy. Chodziliśmy z nowo przybyłymi do urzędów, pomagaliśmy w załatwianiu spraw, organizowaliśmy mieszkanie, meble, najbardziej podstawowe rzeczy. Nie byliśmy jednak w stanie pomóc wszystkim.

W ten sposób zrodził się pomysł powołania zorganizowanej instytucji wsparcia, opartej na idei wzajemnej pomocy. We wrześniu 1982 roku odbyło się spotkanie założycielskie Polskiej Rady Społecznej, która odtąd działa jako organizacja pożytku publicznego. Swój statut PRS stworzyła w oparciu o przepisy związku Arbeiterwohlfahrt (AWO), niemieckiej organizacji pomocowej. Do zarządu początkowo weszli też m.in. działacze opozycyjni Edward Klimczak i Wojciech Gruszecki. Wkrótce opuścili ją jednak, nie zgadzając się na apolityczny charakter rady.

Oprócz doraźnego wsparcia potrzebujących Polska Rada Społeczna zaczyna już w 1983 roku organizować pierwsze wydarzenia kulturalne, chcąc w ten sposób zmienić wizerunek Polaków często postrzeganych w tym czasie jedynie jako odbiorcy zasiłków socjalnych. Spotkania autorskie z pisarzami, koncerty, występy kabareciarzy mają na celu zgromadzić wokół rady jak największą liczbę osób, a w rezultacie pomóc tworzyć aktywne środowisko polonijne. Do Berlina przyjeżdżają m.in. Wojciech Młynarski, Jan Tadeusz Stanisławski, Jan Pietrzak. Z Polakami spotyka się też mieszkająca wówczas w Berlinie poetka Ewa Lipska. Z pojedynczych występów zrodził się pomysł organizacji festiwalu „Polnische Kulturtage“, który po raz pierwszy odbył się w 1987 roku. W ciągu 10 dni festiwalu zaprezentowano 26 imprez teatralnych, muzycznych i wystawienniczych.