Wierusz-Kowalski, Czesław

Wierusz-Kowalski, Czesław (Czesław Kowalski-Wierusz, Czeslaus von Wierusz-Kowalski), polski malarz, członek „szkoły monachijskiej“. Syn malarza Alfreda Wierusza-Kowalskiego urodzony w 1882 roku w Monachium. W latach 1904-1906 student architektury na Wyższej Szkole Technicznej (Technische Hochschule) a w latach 1906-1907 student Akademii Sztuk Pięknych (Akademie der Bildenden Künste) w Monachium. W latach 1909-14 pracował w pracowni swojego ojca w Monachium. *1882 Monachium, †1984 Warszawa. Syn malarza Alfreda Wierusza-Kowalskiego (1849-1915, członek „szkoły monachijskiej“), kuzyn malarza Karola Wierusza-Kowalskiego (1869-1953, członek „szkoły monachijskiej“), ojciec malarki Joanny Wierusz-Kowalskiej (1930-2005). W 1901 roku, po ukończeniu gimnazjum w Kaliszu, kształcił się pod kierunkiem Wojciecha Gersona (1831-1901)w warszawskiej Klasie Rysunkowej. Od 1904 roku studiował architekturę w Wyższej Szkole Technicznej (Technische Hochschule) w Monachium i uczył się malarstwa w prywatnej szkole malarstwa Simona Hollósy'ego (1857-1918). Dnia 27.10.1906 roku wstąpił do Klasy Rysunku Petera Halma (1854-1923) na Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych (Königliche Akademie der Bildenden Künste) w Monachium. W 1907 roku udał się do Paryża, gdzie podjął studia najpierw na Académie Julian, a następnie na Académie Vitti. W latach 1909-1914 uczył się i pracował w pracowni swojego ojca w Monachium. W roku 1916 osiadł w Wilnie, gdzie angażował się w działalność artystyczną mieszkających tu artystów. Był współzałożycielem Wileńskiego Towarzystwa Artystów Plastyków oraz innych stowarzyszeń artystów. W 1920 roku odbył służbę wojskową w wojnie polsko-sowieckiej. Od 1921 roku kierował Oddziałem Kultury i Ochrony Zabytków w ministerstwie oświaty Litwy Środkowej. Był przewodniczącym Międzyzwiązkowej Komisji Kulturalno-Artystycznej, współzałożycielem i wydawcą miesięcznika Południe. W 1937 roku został współzałożycielem Instytutu Rzemieślniczego w strukturach wileńskiej Izby Rzemieślniczej. W 1945 roku zamieszkał w Gdańsku, gdzie zaangażował się w powstanie Muzeum Kaszubskiego im. Franciszka Tredera w Kartuzach oraz Towarzystwa Popierania Folkloru Kaszubskiego. W latach 1948-1956 prowadził wykłady w gimnazjach na terenie Trójmiasta poświęcone metodom nauczania rysunku. Od 1957 roku mieszkał w Warszawie. – Wierusz-Kowalski malował głównie portrety i pejzaże, ale także obrazy o motywach rodzajowych i kwiatowych. W okresie monachijskim inspirowały go sceny rodzajowe i konne jego ojca a od czasu studiów w Paryżu interesował się impresjonizmem, fowizmem oraz prekubizmem. Jego najbardziej znane portrety i pejzaże z lat 30. XX w. w różnym stopniu odzwierciedlają wpływy tych prądów. Znaczenie działalności Wierusza-Kowalskiego na rzecz polityki kulturalnej zdecydowanie przewyższa znaczenie jego działalności artystycznej. Jego prace znajdują się w Muzeum Podlaskim w Białymstoku oraz w Muzeum Okręgowym w Suwałkach.

 

Wystawa indywidualna: 1932 Warszawa, Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych.

Wystawy zbiorowe: Od 1911 roku: Monachium, Mińsk, Warszawa, Wilno, Poznań.

Literatura: Halina Stępień, Maria Liczbińska, Artyści polscy w środowisku monachijskim w latach 1828-1914. Materiały źródłowe, Warszawa 1994, s. 24, 47; Eliza Ptaszyńska, Trzy pokolenia Wieruszów-Kowalskich. Style, epoki, kraje, [w:] Muzealnictwo, nr 48, Warszawa 2007, s. 95-109.

 

Źródła online:

Baza danych immatrykulacyjnych, Akademie der Bildenden Künste München, Księga immatrykulacyjna nr 3, 03213 Czeslaus von Wierusz-Kowalski. Dostęp w Internecie: http://matrikel.adbk.de/matrikel/mb_1884-1920/jahr_1906/matrikel-03213 (dostęp: 04.02.2018)

Eliza Ptaszyńska, Trzy pokolenia Wieruszów-Kowalskich (2007, po polsku), na portalu docplayer.pl. Dostęp w Internecie: http://docplayer.pl/6638670-Trzy-pokolenia-wieruszow-kowalskich-style-epoki-kraje.html (dostęp: 04.02.2018)

3 dzieła artysty ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, na portalu Muzeum Cyfrowe. Dostęp w Internecie: http://cyfrowe.mnw.art.pl/dmuseion/results?q=Wierusz-Kowalski%2C+Czes%C5%82aw&action=SimpleSearchAction&mdirids=1&type=-2 (dostęp: 04.02.2018)

5 prac artysty na portalu arcadja.com. Dostęp w Internecie: http://www.arcadja.com/auctions/en/wierusz_kowalski_czeslaw/artist/128836/ (dostęp: 04.02.2018)

Prace artysty wystawione na aukcjach na portalu artinfo.pl. Dostęp w Internecie: http://www.artinfo.pl/pl/katalog-aukcji/szukaj/?sparams=author_id:13347 (dostęp: 04.02.2018)

1 praca oraz biografia artysty na portalu Domu Aukcyjnego Agra Art w Warszawie. Dostęp w Internecie: http://www.agraart.pl/htdocs/english/new/objectn.php?idd=971&aid=&off=0&curr=PLN&sch=1&ord=da&s=1&gal=1&id_malarza=307 (dostęp: 04.02.2018)

 

Axel Feuß, luty 2018 r.