Piotrowski, Antoni

Piotrowski, Antoni, polski malarz, rysownik, grafik, ilustrator i publicysta, członek „szkoły monachijskiej”. W latach 1875-1877 student Akademii Sztuk Pięknych w Monachium (Akademie der Bildenden Künste München). *7.09.1853 Nietulisko Duże koło Kunowa, †12.12.1924 Warszawa. Najmłodsze z trzynaściorga dzieci właściciela (według księgi immatrykulacyjnej ASP w Monachium) lub dzierżawcy majątku ziemskiego i wójta gminy Kunów (według Internetowego polskiego słownika biograficznego), Wincentego Piotrowskiego, i jego żony Marianny z domu Zabierzewskiej. Po śmierci ojca w 1854 roku zamieszkał z matką i rodzeństwem w okolicach Radomia. W 1865 roku przeniósł się z matką i siostrą do Warszawy. Od 1867 roku pobierał lekcje w prywatnej pracowni Wojciecha Gersona (1831-1901), od 1869 roku kształcił się pod kierunkiem Rafała Hadziewicza (1803-1883) i Aleksandra Kamińskiego (1823-1886) w prowadzonej przez Gersona warszawskiej Klasie Rysunkowej; przyjaźnił się z Józefem Chełmońskim (1849-1914, członek „szkoły monachijskiej”). Jednocześnie uczył się pod kierunkiem rysownika, ilustratora i malarza Michała Elwiro Andriollego (1836-1893) techniki drzeworytu w drzeworytni Tygodnika Ilustrowanego, a od 1875 roku był stałym rysownikiem tego czasopisma. Od jesieni 1873 roku dzielił mieszkanie i pracownię w Hotelu Europejskim z Chełmońskim i Stanisławem Witkiewiczem (1851-1915, członek „szkoły monachijskiej”); wraz z nimi podejmował wycieczki malarskie na wieś. W październiku 1875 roku wraz Janem Owidzkim (1852-1913) i Leonem Wyczółkowskim (1852-1936; obaj członkowie „szkoły monachijskiej”) wyjechał na studia do Monachium. Dnia 28.10.1875 roku wstąpił do Klasy Malowania z Natury (Naturklasse) na Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych (Königliche Akademie der Bildenden Künste) w Monachium; do 1877 roku studiował pod kierunkiem malarza historycznego i figuratywnego Alexandra Strähubera (1814-1882) oraz malarza rodzajowego i figuratywnego Hermanna Lindenschmita (1857-1939). W Monachium dzielił pracownię z Owidzkim i Wyczółkowskim; cała trójka była związana z monachijską polską kolonią artystyczną. Powróciwszy do Polski, pod koniec 1877 roku rozpoczął studia w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych pod kierunkiem Jana Matejki (1838-1893, członek „szkoły monachijskiej”), którego typ malarstwa historycznego mu jednak nie odpowiadał. W 1878 roku udał się do Paryża, gdzie pozostał blisko cztery lata; tu nawiązał kontakt z rzeźbiarzem Cyprianem Godebskim (1835-1909) i z Henrykiem Sienkiewiczem (1846-1916). W 1884 roku otworzył własną pracownię w wilii architekta Tadeusza Stryjeńskiego (1849-1943) w Krakowie. W latach 1884-1886 wykładał na Wyższych Kursach dla Kobiet im. Adriana Baranieckiego (1828-1891); w 1884 roku był nauczycielem Olgi Boznańskiej (1865-1940, członkini „szkoły monachijskiej”). W latach 1885-1886 był w Bułgarii, gdzie był malarzem wojennym i rysownikiem-korespondentem brytyjskich i francuskich czasopism dokumentującym wojnę serbsko-bułgarską; na zamówienie księcia Aleksandra I Battenberga stworzył dla Galerii Narodowej w Sofii cykl obrazów poświęconych tej wojnie. Do Bułgarii jeździł jeszcze kilkakrotnie. W 1890 roku udał się na Kretę; w latach 1897-1903 odbywał podróże na Bliski Wschód. W 1897 roku był współzałożycielem krakowskiego Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”.

 

W roku 1900 osiadł w Warszawie. Od tego roku pracował między innymi jako korespondent londyńskiego czasopisma Daily Graphic, dla którego dokumentował wydarzenia wojenne w Rumunii, Serbii, Bułgarii i Grecji. – Piotrowski malował pejzaże, sceny rodzajowe z życia wsi mazowieckiej oraz typy ludowe. Od czasu studiów w Monachium tworzył sceny z powstania styczniowego 1863, inspirując się stylistycznie twórczością Maksymiliana Gierymskiego (1846-1874), oraz wszelkiego rodzaju sceny konne („Ślub wieczorem”, 1882, olej, Muzeum Narodowe w Warszawie), które malował pod wpływem malarstwa polskich malarzy w Monachium: Józefa Brandta (1841-1915) i Alfreda Wierusza-Kowalskiego (1849-1915; wszyscy członkowie „szkoły monachijskiej”). Jego prace utrzymane w realistycznym stylu „szkoły monachijskiej” charakteryzują się różnorodnością narracji oraz detalicznym odwzorowaniem strojów i sprzętu. W 1901 roku stworzył obszerny cykl ilustracji ze scenami historycznymi, rodzajowymi i konnymi do „Ogniem i mieczem” (1884) Sienkiewicza, powieści, której akcja toczy się w czasach powstania Chmielnickiego 1648-1657 (w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie). Jego prace poświęcone wojnie serbsko-bułgarskiej, w tym obrazy batalistyczne, rodzajowe i portrety, pełnią ważną rolę w historii narodowej Bułgarii, wpływając na kulturę pamięci tego kraju („Rzeź w Batak w 1876”, 1892, olej, Galeria Narodowa, Sofia). W latach 90. XIX w. zwrócił się ku tematyce symbolistycznej („Nimfy i satyry”, 1890). W 1898 roku artysta wykonał plafon w pałacu żydowskiego przemysłowca Jakuba Hertza (1846-1929) w Łodzi. W latach 1894-1896 wraz ze Stanisławem Janowskim (1866-1942), Teodorem Axentowiczem (1859-1938, obaj członkowie „szkoły monachijskiej”) i innymi pracował w Monachium pod kierunkiem Louisa Bollera (1862-1896) nad powstaniem „Panoramy Tatr” (fragmenty w zasobach Muzeum Narodowego w Krakowie), najpierw pokazanej w Monachium a później w Warszawie. W 1896 roku przebywał w Berlinie, gdzie pod kierunkiem Juliana Fałata (1853-1929) i Wojciecha Kossaka (1856-1942, obaj członkowie „szkoły monachijskiej”) uczestniczył w malowaniu panoramy „Przejście Napoleona przez Berezynę w 1812 roku”. Jako grafik tworzył pejzaże i sceny rodzajowe w technikach akwaforty i akwatinty. Jego prace znajdują się w Muzeach Narodowych w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu i Poznaniu, w Muzeum Sztuki w Łodzi, w Muzeach Okręgowych w Rzeszowie i Suwałkach, w Muzeum Ziemi Zawkrzeńskiej w Mławie, Muzeum Mazowieckim w Płocku, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego w Warszawie, Muzeum Podlaskim w Białymstoku, a także w Polskim Towarzystwie Historyczno-Literackim (Société historique et littéraire polonaise) w Paryżu oraz w Galerii Narodowej i Muzeum Wojskowości w Sofii.

 

Wystawy indywidualne:

1896, 1900 Kraków, Sukiennice / Warszawa: 1897, 1909, 1920, 1925 (retrospektywa pośmiertna) Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych; 1901, 1906 Salon Krywulta; 1907 Salon Kulikowskiego.

 

Wystawy zbiorowe:

Od 1872 roku Kraków, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie / od 1874 roku Warszawa, Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych / od 1874 roku Lwów (obecnie Lwiw), Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych we Lwowie.

 

Literatura:

Polski słownik biograficzny, Tom XXVI, 1981, s, 461; Hans-Peter Bühler, Jäger, Kosaken und polnische Reiter. Josef von Brandt, Alfred von Wierusz-Kowalski, Franz Roubaud und der Münchner Polenkreis, Hildesheim, Zürich, New York 1993, ilustracje 42-44, 46, s. 16, 48, 60, 100, 164; Halina Stępień, Maria Liczbińska, Artyści polscy w środowisku monachijskim w latach 1828-1914. Materiały źródłowe, Warszawa 1994, s. 12, 58; U. Makowska, [w:] Słownik Artystów Polskich i w Polsce działających, Tom VII, Warszawa 2003, s. 210-219; Jerzy Malinowski, Malarstwo polskie XIX wieku, Warszawa 2003; Martina Baleva, Nationalmythos Batak. Die Dekonstruktion eines Bildes und die Folgen, [w:] „Kritische Berichte”, rocznik 36, nr 2, 2008, s. 21-30; Horst Bredekamp, Das Bild des bulgarischen Staatskörpers als Organ der Gewalt, tamże, s. 31-35; Martina Baleva, Fremde Künstler – eigene Mythen. Der polnische Künstler Antoni Piotrowski und das Massaker im bulgarischen Batak, [w:] Matthias Krüger, Isabella Woldt (red.), Im Dienst der Nation. Identitätsstiftungen und Identitätsbrüche in Werken der bildenden Kunst, Berlin 2011, s. 373–397; Martina Baleva, Bulgarien im Bild. Die Erfindung von Nationen auf dem Balkan in der Kunst des 19. Jahrhunderts, Köln, Wien 2012; Egzotyczna Europa. Kraj urodzenia na płótnach polskich monachijczyków, katalog wystawy, Muzeum Okre̜gowe w Suwałkach, Suwałki 2015; Rohrschneider, [w:] De Gruyter Allgemeines Künstlerlexikon, Tom 95, Berlin, Boston 2017, s. 18.

 

Źródła online:

Baza danych immatrykulacyjnych, Akademie der Bildenden Künste München, Księga immatrykulacyjna nr 2, 03235 Antoni Piotrowski. Dostęp w Internecie: https://matrikel.adbk.de/matrikel/mb_1841-1884/jahr_1875/matrikel-03235

 

Prace ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie na portalu Muzeum Cyfrowe. Dostęp w Internecie: http://cyfrowe.mnw.art.pl/dmuseion/results?action=SimpleSearchAction&type=-2&mdirids=1&ipp=20&p=0&q=Piotrowski,%20Antoni

 

Maria Zakrzewska, Antoni Piotrowski, [w:] Internetowy polski słownik biograficzny. Dostęp w Internecie: http://ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/antoni-piotrowski

 

Zapowiedź wystawy Antoni Piotrowski 1853 - 1924, w czasie od 15.10.2010 r. do 15.01.2011 r., Muzeum Okręgowe w Suwałkach. Dostęp w Internecie: http://muzeum.suwalki.pl/wystawy-czasowe/antoni-piotrowski-1853-1924/

 

Liczne prace artysty na portalu artyzm.com. Dostęp w Internecie: http://artyzm.com/e_artysta.php?id=564&page=1

 

30 prac artysty na portalu Domu Aukcyjnego Agra Art, Warszawa. Dostęp w Internecie: http://www.agraart.pl/htdocs/english/new/gallery.php?off=0&curr=PLN&sch=1&ord=cu&s=1&gal=1&id_malarza=208

 

7 prac artysty na portalu Domu Aukcyjnego Desa Unicum, Warszawa. Dostęp w Internecie: https://desa.pl/pl/search/archive?q=Antoni%20Piotrowski

 

Liczne prace artysty wystawione na aukcjach na portalu invaluable.com. Dostęp w Internecie: https://www.invaluable.com/artist/piotrowski-antoni-33340cz6lz/sold-at-auction-prices/

 

Liczne prace artysty wystawione na aukcjach na portalu onebid.pl. Dostęp w Internecie: https://onebid.pl/pl/artist/Antoni-Piotrowski

 

Liczne prace artysty wystawione na aukcjach na portalu artnet.com. Dostęp w Internecie: http://www.artnet.com/artists/antoni-piotrowski/

 

(dostęp do źródeł online: 17.07.2018 r.)

 

Axel Feuß, sierpień 2018 r.