Maszkowski, Marceli
Maszkowski, Marceli, polski rysownik, litograf, malarz i rzeźbiarz, członek „szkoły monachijskiej”. W latach 1857-1860 studiował na monachijskiej Akademii Sztuk Pięknych (Akademie der Bildenden Künste München). W 1860 roku przebywał w Dreźnie oraz Lipsku. *1837 Lwów (obecnie Lwiw), †05.03.1862 tamże. Syn malarza Jana Kantego Ignacego Maszkowskiego (1794-1865) i jego małżonki Józefy z domu Simath; brat matematyka, rzeźbiarza i rysownika Karola Maszkowskiego (1831-1886); wujek malarza Karola Syndrama Maszkowskiego (1868-1938, syn Karola Maszowskiego, od grudnia 1891 roku do lutego 1892 roku uczeń malarza Ludwiga von Löfftza w Monachium). Marceli pierwsze nauki rysunku pobierał u ojca. Od 1855 roku studiował we Wiedniu - początkowo malarstwo w szkole przygotowawczej do Akademii u Johanna Nepomuka Geigera (1805-1880), a w semestrze 1855-1856 rzeźbę u Franza Bauera (1798-1872). Dnia 11.05.1857 roku wstąpił do Klasy Rzeźbiarstwa Maxa von Widnmanna (1812-1895) na Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych (Königliche Akademie der Bildenden Künste) w Monachium; poza tym studiował tamże malarstwo u Wilhelma von Kaulbacha (1805-1874), Karla Theodora von Piloty’ego (1826-1886), Moritza von Schwinda (1804-1871) i prawdopodobnie również pod kierunkiem Hermanna Anschütza (1802-1880). W Monachium Maszkowski mieszka początkowo razem z Karolem Młodnickim, polskim malarzem i członkiem „szkoły monachijskiej”, następnie z siostrą Fryderyką i jej mężem - Ormianinem Ignacym Jakubowiczem. W obu domach spotykają się młodzi artyści z Polski. Wśród nich są Artur Grottger (1837-1867), uczeń ojca, Jana Maszkowskiego, który od dzieciństwa przyjaźni się z Karolem i Marcelem i w czasie od października do grudnia 1858 roku przebywa w Monachium, poza tym Aleksander Gryglewski (1833-1879), który w latach 1859-1860 pobierał prywatne lekcje u malarza architektury Gustava Seebergera w Monachium, a także Daniel Penther (1837-1887), Izydor Jabłoński (1835-1905) i Jan Matejko (1838-1893, wszyscy byli członkami „szkoły monachijskiej”); w 1858 i 1859 roku Jabłoński i Matejko są w Monachium i są studentami tutejszej Akademii. Po pobycie w Dreźnie oraz Lipsku w 1860 roku Maszkowski wrócił do Polski i zamieszkał w Barszczowicach koło Lwowa (obecnie Borszczowiczi w Ukrainie). W 1861 roku udał się w podróż do Wenecji. W tym czasie utrzymywał kontakt jedynie z Grottgerem. Zmarł w osamotnieniu rok później, na gruźlicę. – Maszkowski wzrastał w artystycznej atmosferze rodzinnego domu we Lwowie, dzięki czemu już na początku lat 50. XIX wieku był cenionym portrecistą, który malował portrety poważanych mieszkańców miasta i członków własnej rodziny. Z uwagi na wrodzone zaburzenie widzenia barw wykonywał rysunki ołówkiem i piórkiem kolorowane akwarelą oraz litografie, rzadziej malował olejem. Zwłaszcza męskie portrety świadczą o jego wyczulonej sile obserwacji, mają zabarwienie humorystyczne i niekiedy charakter karykatury. Maszkowski tworzył poza tym sceny rodzajowe, pejzaże i prace o motywach religijnych. Wraz z Grottgerem i Młodnickim jest także autorem pierwszych ilustracji do utworów polskiego wieszcza narodowego Juliusza Słowackiego (1809-1849), które – podobnie jak te do dzieł Adama Mickiewicza (patrz zdjęcie tytułowe), czy do poematu „Wallenstein” Friedricha Schillera – Maszkowski stworzył w stylu późnego romantyzmu monachijskiego. W 1853 roku wykonał w litografii między innymi portrety ośmiu polskich królów. Jako rzeźbiarz pozostawił po sobie między innymi popiersie z gipsu Juliusza Słowackiego oraz popiersie swojej siostry. Jego prace znajdują się w Muzeach Narodowych w Warszawie i Krakowie, w zbiorach Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu oraz w Galerii Narodowej we Lwowie (portret matki artysty, olej na płótnie, 98,5 x 74 cm).
Wystawy:
1854, 1858 Kraków, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych.
Literatura:
Österreichisches Biographisches Lexikon 1815-1950, Tom VI, zeszyt 27, 1974, s. 133; Polski Słownik Biograficzny, Tom XX, 1975, s. 158; Halina Stępień, Maria Liczbińska, Artyści polscy w środowisku monachijskim w latach 1828-1914. Materiały źródłowe, Warszawa 1994, s. 7, 53; Jerzy Malinowski, Malarstwo polskie XIX wieku, Warszawa 2003; C. Rohrschneider, [w:] De Gruyter Allgemeines Künstlerlexikon, Tom LXXXVII, Berlin, Boston 2015, s. 506.
Źródła online:
Baza danych immatrykulacyjnych, Akademie der Bildenden Künste München, Księga immatrykulacyjna nr 2, 01424 Marcell Maszkowsky (sic!). Dostęp w Internecie: https://matrikel.adbk.de/matrikel/mb_1841-1884/jahr_1857/matrikel-01424
Michał Domański, Marceli Maszkowski, [w:] Internetowy polski słownik biograficzny. Dostęp w Internecie: http://ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/marceli-maszkowski
1 praca artysty na portalu artyzm.com. Dostęp w Internecie: http://artyzm.com/artysta.php?id=1631
1 praca oraz biografia artysty na portalu Domu Aukcyjnego Altius, Warszawa. Dostęp w Internecie: http://www.altius.com.pl/index.php?aukcje_id=11&p=obiekty&obiekty_id=3414
(dostęp do źródeł online: 02.07.2018 r.)
Axel Feuß, sierpień 2018 r.
