Makowski, Czesław

Makowski, Czesław, polski rzeźbiarz i medalier, członek „szkoły monachijskiej”. W latach 1899-1900 studiował na monachijskiej Akademii Sztuk Pięknych (Akademie der Bildenden Künste München). *13.07.1873 Lublin, †25.12.1921 Warszawa. Jego ojciec był profesorem w Warszawie. Od 1891 roku studiował w warszawskiej Klasie Rysunkowej pod kierunkiem Wojciecha Gersona (1831-1901) i jednocześnie uczył się rzeźbiarstwa u Ludwika Pyrowicza (1859-1910), Teofila Godeckiego (1847-1918) i Jana Woydygi (1857- po 1938 r.). 17.04.1899 roku rozpoczął studia w Klasie Rzeźby Syriusa Eberlego (1844-1903) na Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych (Königliche Akademie der Bildenden Künste) w Monachium. Studiował prawdopodobnie do 1900 roku. Następnie kształcił się krótko w Regio Istituto di Belle Arti w Rzymie i podróżował po Włoszech. W 1901 roku osiadł w Warszawie. Rok później poślubił Zofię Makólską. W 1903 roku przyszedł na świat ich syn Jerzy. Poza wykonywaniem wolnego zawodu artysty Makowski uczył także rysunku i modelowania. W 1920 roku przekazał Muzeum Wielkopolskiemu w Poznaniu (obecnie Muzeum Narodowe) 760 medalionów i plakiet portretowych. – We wczesnym okresie swojej twórczości Makowski stworzył kilka prac o tematyce sakralnej („Modlitwa”, 1896; statuetka Chrystusa, sprzed 1902), jednak szybko poświęcił się prawie wyłącznie sztuce portretowej. Poza pełnoplastycznymi popiersiami z gipsu lub terakoty (Adolf Dygasiński; Julian Ochorowicz – obie rzeźby z 1895 r.) wykonywał przede wszystkim płaskorzeźby w formie okrągłych medalionów lub czworokątnych plakiet. Na jego portretach przeważają wizerunki przedstawiane z profilu lub w tzw. trzech czwartych. Makowski zamierzał stworzyć galerię portretów współczesnych mu wybitnych przedstawicieli nauki, literatury i sztuki, które wykonywał bezpośrednio z natury. W 1906 roku ukazała się publikacja z reprodukcjami jego portretów pod tytułem „Profile. Płaskorzeźby osób znakomitszych z krótkimi życiorysami“ zawierająca 159 medalionów i plakiet z lat 1896-1905. Artysta stworzył w sumie 1200 wizerunków gipsowych, z których niektóre zostały odlane w brązie (Henryk Sienkiewicz, 1896; Adam Mickiewicz, 1897). Ponadto wykonał także medaliony portretowe w srebrze lub brązie, na przykład Ignacego Paderewskiego (1913) i Józefa Piłsudskiego (1919). Liczne plakiety i medaliony zdobią nagrobki na cmentarzach i w kościołach w Warszawie. Makowski wykonywał również grobowce i tablice pamiątkowe. Portrety Makowskiego są przykładem klasycznej monotonności pozbawionej jakiejkolwiek charakterystyki psychologicznej, co oczywiście nie umknęło uwadze krytyków jego twórczości. Prace Makowskiego znajdują się między innymi w Muzeach Narodowych w Warszawie, Krakowie i Poznaniu, a także w Muzeum im. Stanisława Fischera w Bochni, w krakowskim Muzeum Historycznym i Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz w warszawskim Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza i w Muzeum Teatralnym.

Wystawa indywidualna:

1909 Kraków, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie.

 

Wystawy zbiorowe:

Od 1893 roku w kraju i zagranicą.

 

Literatura:

Jacek Strzałkowski, Słownik medalierów polskich i z Polską związanych 1508-1965, Warszawa 1982; Katarzyna Mikocka Rachubowa, Rzeźba polska XIX wieku. Od klasycyzmu do symbolizmu, katalog wystawy, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1993; Halina Stępień, Maria Liczbińska, Artyści polscy w środowisku monachijskim w latach 1828-1914. Materiały źródłowe, Warszawa 1994, s. 22, 52; Maria Irena Kwiatkowska, Rzeźbiarze warszawscy XIX wieku, Warszawa 1995; Czesław Makowski, 1873-1921. Medaliony i plakiety w zbiorach Galerii Rzeźby Polskiej w Łazienkach Królewskich, katalog kolekcji Muzeum Łazienki Królewskie, Zespół Pałacowo-Ogrodowy, Warszawa 2006; K. Mikocka-Rachubowa, [w:] De Gruyter Allgemeines Künstlerlexikon, LXXXVI, Berlin, Boston 2015, s. 433.

 

Źródła online:

Baza danych immatrykulacyjnych, Akademie der Bildenden Künste München, Księga immatrykulacyjna nr 3, 01982 Czeslaus von Makowski. Dostęp w Internecie: https://matrikel.adbk.de/matrikel/mb_1884-1920/jahr_1899/matrikel-01982

Liczne prace artysty wystawione na aukcjach na portalu artinfo.pl. Dostęp w Internecie: http://www.artinfo.pl/pl/katalog-aukcji/szukaj/?page=2&sparams=author_id:11478

 

(dostęp do źródeł online: 28.06.2018 r.)

 

Axel Feuß, sierpień 2018 r.