Lentz, Stanisław

Lentz, Stanisław, polski malarz i ilustrator, członek „szkoły monachijskiej”. W latach 1880-1884 student monachijskiej Akademii Sztuk Pięknych (Akademie der Bildenden Künste München). *23.04.1861 Warszawa, †19.10.1920 tamże. Syn kupca Konstantego Lentza, właściciela składu herbaty. W latach 1877-1879 studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie u Feliksa Szynalewskiego (1825-1892) i Izydora Jabłońskiego (1835-1905, członek „szkoły monachijskiej”), a w latach 1879-1880 – w warszawskiej Klasie Rysunkowej u Wojciecha Gersona (1831-1901). Dnia 25.10.1879 roku wstąpił do Klasy Malowania z Natury (Naturklasse) na Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych (Königliche Akademie der Bildenden Künste) w Monachium, do 1884 roku studiował pod kierunkiem malarza historycznego Sandóra (Alexandra von) Wagnera (1838-1919) a także malarza historycznego i portrecisty Gyuli Benczúra (1844-1920). W latach 1884-1887 kontynuował studia na Académie Julian w Paryżu. Po studiach osiadł w Warszawie, gdzie pracował dla kilku czasopism jako ilustrator. W 1888 roku został członkiem Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych. W 1896 roku odbył podróż do Berlina i Madrytu, w latach 1896 i 1897 przebywał w Paryżu, a w roku 1900 w Normandii. W 1903 roku poślubił córkę warszawskiego fabrykanta Jadwigę Neprosówną; małżeństwo miało jedną córkę. W tym samym 1903 roku oraz w latach 1905-1914 spędzał miesiące letnie w Holandii, najczęściej w Scheveningen. W 1910 roku został członkiem krakowskiego Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”. W latach 1909-1920 był profesorem malarstwa w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie, której był dyrektorem w roku 1909 oraz w latach 1915-1920. – Lentz tworzył ilustracje dla polskich czasopism: Kłosy (1887-1890), Tygodnik Illustrowany (1887-1898, 1905-1906, 1909-1910) i Kurier Codzienny (1890-91); były wśród nich również liczne portrety. Jako szeroko ceniony portrecista tworzył portrety salonowe oraz przejmujące, pełne ekspresji i naturalistycznej precyzji portrety psychologiczne w stylu „szkoły monachijskiej”. Jego wielkoformatowe męskie portrety (Mariana Gawalewicza, 1896; Gustawa Soubise-Bisiera, 1904; Arcybiskupa Popiela, 1907; Aleksandra Jabłonowskiego, 1900, 1911) są utrzymane w ciemnych kolorach (czarnym, brązowym, szarym), przy czym karnacja postaci jest zawsze podkreślona światłocieniem. Z kolei portrety kobiece (księżnej Stefanowej Lubomirskiej, 1899) charakteryzują się akcentowaniem dekoracyjnych detali sukien i faktury szlachetnych materiałów. Lentz malował także obrazy przedstawiające zwykłych ludzi („Andrusiak”, 1893) czy też sceny z życia proletariatu („W kuźni”, 1899; „Strajk”, 1910, patrz zdj. tytułowe). Ich monumentalne, kanciaste postaci zdradzają podobieństwo do XIX-wiecznych przedstawień świata pracy (Menzel) oraz symbolistycznych i secesyjnych scen (Hodler), jednocześnie antycypując nurt malarski, który w latach 20. XX w. sprowadzał się do apoteozy klasy robotniczej. Podobnie surowe portrety zespołowe z Holandii („Wilki morskie z Scheveningen”, 1903) nawiązują do malarstwa holenderskiego, w szczególności do twórczości Fransa Halsa. Lentz poruszał także tematykę żydowską („Żydzi handlujący starzyzną”, ok. 1900 r.). Ponadto sporządzał karykatury i rysunki satyryczne przedstawiające sceny z życia codziennego mieszkańców Warszawy. Od 1917 roku malował portrety kostiumowe inspirowane siermiężnym stylem mistrzów holenderskich („Autoportret w typie Fransa Halsa”, ok. 1918). Jest także autorem sporego cyklu portretów sporządzonych w technice litografii (Muzeum Narodowe w Warszawie). Jego prace znajdują się między innymi w Muzeach Narodowych w Warszawie, Kielcach, Krakowie, Poznaniu i Wrocławiu, a także w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu, Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Okręgowym w Toruniu oraz w Bayerische Staatsgemäldesammlungen w Monachium.

 

Wystawy indywidualne: Warszawa: 1916, 1917, 1921 Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych; 1933 Instytut Propaganda Sztuki; 1976 Muzeum Narodowe.

 

Wystawy zbiorowe: Warszawa: 1881-1896, 1898-1918, 1920 Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych; 1881-1905 Salon Krywult / 1882-1919 Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie / 1892, 1905, 1913 Monachium, Glaspalast: Międzynarodowa Wystawa Sztuki / 1894 Lwów (obecnie Lwiw), Pałac Sztuki: Powszechna Wystawa Krajowa / Paryż: 1900 Wystawa Światowa; 1911-1914 Grand Palais: Société des artistes français; 1921 L’exposition d’art polonais au Salon de la Société Nationale des beaux-arts / 1911 Antwerpia, Międzynarodowa Wystawa Sztuki / 1920 Wenecja: Esposizione Internazionale d’Arte della Città di Venezia.

 

Literatura: Album de l'art polonais, Paryż (1913); Witołd Bunikiewicz, Stanisław Lentz. Portret własny, Warszawa 1922; Aleksandra Melbechowska, Stanisław Lentz, Warszawa 1957; Polski Słownik Biograficzny, Tom XVII, 1972; Stanisław Lentz 1861-1920, katalog wystawy monograficznej, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1976; Lija Skalska-Miecik, Stanisław Lentz, katalog wystawy ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum w Grudziądzu, 1983; Halina Stępień/Maria Liczbińska, Artyści polscy w środowisku monachijskim w latach 1828-1914. Materiały źródłowe, Warszawa 1994, s. 13, 50; E. Micke-Broniarek, [w:] De Gruyter Allgemeines Künstlerlexikon, Tom LXXXIV, Berlin, Boston 2015, s. 124 i nast.

 

Źródła Online:

Baza danych immatrykulacyjnych, Akademie der Bildenden Künste München, Księga immatrykulacyjna nr 2, 03721 Stanislaus Lentz. Dostęp w Internecie: https://matrikel.adbk.de/matrikel/mb_1841-1884/jahr_1879/matrikel-03721

Liczne prace artysty ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie na portalu cyfrowe.mnw.art.pl. Dostęp w Internecie: http://cyfrowe.mnw.art.pl/dmuseion/results?q=Lentz&action=SimpleSearchAction&mdirids=1&type=-2

Irena Kossowska, Stanisław Lentz (2006), na portalu culture.pl (po polsku). Dostęp w Internecie: https://culture.pl/pl/tworca/stanislaw-lentz

Konrad Niciński, Stanisław Lentz, „Strike” (2011), na portalu culture.pl (po polsku i angielsku). Dostęp w Internecie: https://culture.pl/pl/dzielo/stanislaw-lentz-strajk

Róża Jodłowska, Stanisław Konstanty Wojciech Lentz, szczegółowa biografia artysty [w:] Internetowy polski słownik biograficzny. Dostęp w Internecie: http://ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/stanislaw-konstanty-wojciech-lentz

4 prace artysty na portalu artyzm.com. Dostęp w Internecie: http://artyzm.com/e_artysta.php?id=555

4 prace artysty na portalu warszawskiego Domu Aukcyjnego Agra Art. Dostęp w Internecie: http://www.agraart.pl/htdocs/english/new/gallery.php?off=0&curr=PLN&sch=1&ord=cu&s=1&gal=1&id_malarza=499

(dostęp do źródeł online: 21.06.2018 r.)

 

Axel Feuß, sierpień 2018 r.