Kochanowski, Roman

Kochanowski, Roman Kazimierz, polski malarz, rysownik, grafik i ilustrator, członek „szkoły monachijskiej“. Od 1881 roku do końca życia mieszkał i tworzył w Monachium oraz w miejscowościach Fürstenfeldbruck i Freising. *28.02.1856 Kraków, †03.08.1945 Freising. Syn zamożnego rzemieślnika. Pierwsze lekcje rysunku i malarstwa pobierał u Maksymiliana Cerchy (1818-1907), krakowskiego malarza, złotnika i nauczyciela rysunku w szkołach w Krakowie. W latach 1873-1875 kształcił się w krakowskiej Szkole Rysunku i Malarstwa pod kierunkiem Władysława Łuszczkiewicza (1828-1900) i Henryka Grabińskiego (1843-1903, w latach 1868-1869 w Monachium). W latach 1875-1878 studiował na wiedeńskiej Akademii Sztuk Pięknych u malarza historycznego i portrecisty Christiana Griepenkerla (1839-1916) oraz u pejzażysty Eduarda Peithnera von Lichtenfelsa (1833-1913); we Wiedniu pozostał do 1880 roku. W roku 1881, po krótkim pobycie w Polsce, osiadł w Monachium, gdzie od tego momentu tworzył. Aktywnie udzielał się w polskim środowisku artystycznym skupionym wokół Alfreda Wierusza Kowalskiego (1849-1915); przyjaźnił się między innymi z Antonim Kozakiewiczem (1841-1929), Włodzimierzem Łosiem (1849-1888) i Piotrem Stachiewiczem (1858-1938), którzy również byli członkami „szkoły monachijskiej“. Był członkiem Monachijskiego Towarzystwa Sztuk Pięknych (Münchner Kunstverein) oraz Monachijskiego Zrzeszenie Artystów (Münchner Künstlergenossenschaft). Od czasu do czasu gościł w swojej pracowni bawarskiego księcia Luitpolda, który przy tej okazji nabywał jego prace. Często udawał się z wizytą do rodziny w Krakowie. Wakacje spędzał w majątku hrabiego Józefa Mielżyńskiego (1824-1900) w Chobienicach koło Poznania. W 1890 roku przebywał prawdopodobnie w Paryżu. W 1892 roku poślubił Marię Keffel, córkę bawarskiego przedsiębiorcy. W latach 1892-1894 mieszkał w miejscowości Fürstenfeldbruck, w latach 1906-1912 w Freising. Od 1933 roku miał zakaz malowania narzucony przez nazistów. – Kochanowski malował i rysował najczęściej w plenerze (olej, akwarela, węgiel), tworząc głównie małe, nierzadko szkicowane pejzaże okolic Krakowa i znad Wisły, w różnych porach roku, niekiedy z chłopskimi chatami, małymi scenkami rodzajowymi lub mniej istotnymi sztafażami. W późniejszym okresie tworzył także bawarskie pejzaże, przede wszystkim z okolic Dachau. Jego przedstawienia natury, najczęściej utrzymane w zielonej i brązowej tonacji, nawiązują do malarstwa plenerowego szkoły barbizońskiej. Poza tym zauważyć można w nich także wpływ twórczości jego nauczycieli, zarówno Grabińskiego z Krakowa, jak i Peithnera von Lichtenfelsa z Wiednia. W swoich portretach brał natomiast przykład z malarstwa Griepenkerla, na co wskazują układ głowy oraz fragment portretowanej osoby przedstawiający jedynie głowę lub popiersie. Kochanowski tworzył także całopostaciowe przedstawienia typów ludowych, widoki miejskie z niewielkim sztafażem i martwe natury. W niektórych jego pracach uwydatnia się wpływ realizmu „szkoły monachijskiej“ i francuskiego impresjonizmu. Wykonywał także ilustracje, które w latach 1887-1895 publikowało krakowskie czasopismo Świat; reprodukcje jego rysunków i obrazów ukazywały się na łamach warszawskiego Tygodnika Ilustrowanego oraz monachijskiego pisma Die Kunst für alle. Jego prace znajdują się w Muzeach Narodowych w Krakowie, Poznaniu, Szczecinie i Warszawie, w Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Okręgowym w Toruniu, w Alte Nationalgalerie (Stara Galeria Narodowa) w Berlinie, w Museum der bildenden Künste (Muzeum Sztuk Pięknych) w Lipsku oraz w Augustinermuseum (Muzeum Augustianów) we Fryburgu Bryzgowijskim.

 

Wystawy indywidualne: 2003 Monachium, Galeria Isoldy Weiß / 2007 Radom, Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu / 2009 Kraków, Kamienica Hipolitów w Krakowie

 

Wystawy zbiorowe: 1877-1926 Kraków, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych / Lwów (obecnie Lviv): 1878-1908, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych; 1894 Wystawa Krajowa / 1878-1914 Warszawa, Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych / Wiedeń: 1886-1895 Künstlerhaus; 1888 Jubileuszowa Międzynarodowa Wystawa Sztuki, Künstlerhaus (nabytki austriackiej rodziny cesarskiej) / 1888-1913 Monachium, Międzynarodowa Wystawa Sztuki, Glaspalast / Berlin 1891, 1896, Międzynarodowa Wystawa Sztuki; 1893-1909 Wielka Berlińska Wystawa Sztuki / 1902 Deutsch-Nationale Kunst-Ausstellung [Niemieckonarodowa Wystawa Sztuki].

 

Literatura: Carl August Weber, Roman Kochanowski. Ein Meister des kleinen Formats 1857-1945. Leben und Werk eines europäischen Malers, Freising 1949; Österreichisches Biographisches Lexikon 1815-1950, Tom IV, Zeszyt 16, 1966, s. 21 i nast.; Polski Słownik Biograficzny, Tom XIII, 1967/68; Tadeusz Lewkowicz, Wiktor Trościanko, Malarz polskiego krajobrazu Roman Kochanowski 1857-1945, München 1972; Jens Christian Jensen, Polnische Malerei von 1830 bis 1914, Köln 1978, s. 216 i nast.; Münchner Maler im 19. Jahrhundert, Tom II, München 1982, s. 356; Götz Czymmek (red.), Landschaft im Licht. Impressionistische Malerei in Europa und Nordamerika 1860-1910, katalog wystawy, Wallraf-Richartz-Museum Köln, Kunsthaus Zürich, 1990, s. 169; Halina Stępień, Artyści polscy w środowisku monachijskim w latach 1856-1914 (Studia z historii sztuki, L), Warszawa 2003; Zbigniew Fałtynowicz, Eliza Ptaszyńska, Malarze polscy w Monachium, katalog wystawy, Muzeum Okre̜gowe w Suwałkach, Suwałki 2005; Zofia Katarzyna Posiadała (red.), Roman Kochanowski (1857-1945) w 150. rocznicę urodzin, katalog wystawy, Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu, Radom 2007; Roman Kochanowski Monachijczyk z Krakowa, katalog wystawy, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Kraków 2009; J. Niegel, [w:] De Gruyter Allgemeines Künstlerlexikon, Tom LXXXI, Berlin/Boston 2014, s. 97 i nast.

 

Źródła online:

21 prac artysty ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie na portalu Muzeum Cyfrowe. Dostęp w Internecie: http://cyfrowe.mnw.art.pl/dmuseion/results?q=Kochanowski%2C+Roman&action=SimpleSearchAction&mdirids=1&type=-2 (dostęp: 07.02.2018 r.)

Liczne prace artysty w wirtualnej galerii „Pinakoteka Zaścianek“. Dostęp w Internecie: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Kochanowski/Index.htm (dostęp: 07.02.2018 r.)

Liczne prace artysty na portalu artyzm.com. Dostęp w Internecie: http://artyzm.com/e_artysta.php?id=541 (dostęp: 07.02.2018 r.)

Liczne prace artysty na portalu Domu Aukcyjnego Agra Art, Warszawa. Dostęp w Internecie: http://www.agraart.pl/htdocs/english/new/gallery.php?off=0&curr=PLN&sch=1&ord=da&s=1&gal=1&id_malarza=130&int=1 (dostęp: 07.02.2018 r.)

Róża Jodłowska, Roman Kochanowski, [w:] Internetowy polski słownik biograficzny. Dostęp w Internecie: http://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/roman-kochanowski (dostęp: 07.02.2018 r.)

 

Axel Feuß, kwiecień 2018 r.