Glicenstein, Henryk
Glicenstein (Glicensztajn), Henryk (Henoch, Enrico), polski rzeźbiarz, grafik i malarz, członek „szkoły monachijskiej“. W latach 1889-1895 student monachijskiej Akademii Sztuk Pięknych (Akademie der Bildenden Künste München). *24.05.1870 Turek, †30.12.1942 Nowy Jork. Syn kamieniarza i mełameda, nauczyciela dzieci w szkole żydowskiej. Od 1887 roku kształcił się w Łodzi na rzeźbiarza i obracał w kręgach artystycznej bohemy. Dnia 24.05.1889 roku rozpoczął studia w Klasie Rzeźby Wilhelma von Rümanna (1850-1906) na Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych (Königliche Akademie der Bildenden Künste) w Monachium, które ukończył w roku 1895. W latach 1896-1914 mieszkał w Rzymie, utrzymując kontakty ze środowiskami artystycznymi w Niemczech i Polsce. W tym czasie brał udział w wystawach Secesji Monachijskiej (Münchner Sezession) i Secesji Berlińskiej (Berliner Sezession); był także członkiem polskiego Towarzystwa Artystów Polskich Sztuka. Dwukrotnie, w 1895 i 1896 roku, został wyróżniony nagrodą Prix de Rome. W 1900 roku otrzymał srebrny medal na Wystawie Światowej w Paryżu. W 1896 roku poślubił Helenę Hirszenberg (siostrę malarzy Samuela [członek „szkoły monachijskiej”] i Leona Hirszenbergów oraz architekta Henryka Hirszenberga). W 1897 roku urodził się im syn Emanuel, późniejszy malarz Emanuel Glicen Romano (1897-1984). W tym samym roku Glicenstein przyjął włoskie obywatelstwo i włoskie imię Enrico. Na początku XX w. sympatyzował z ruchem syjonistycznym; w 1905 roku uczestniczył w VII. Kongresie Syjonistycznym w Bazylei, przedstawiając na nim rzeźbę „Śpiący Mesjasz“. W 1905 roku został wyróżniony na IX Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Monachium. W 1910 roku odrzucił propozycję profesury w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych i udał się do Berlina. W latach 1914-1917 mieszkał w Warszawie oraz Łodzi, gdzie utrzymywał pracownię przyciągającą młodych żydowskich artystów. W latach 1917-1920 przebywał w Genewie i Zurychu, od 1921 do 1924 w Londynie. Lata 1924-1928 spędził w Rzymie, Gualdo Tadino oraz w Narni. W roku 1925, po wystawie w rzymskim Palazzo Venezia, nadano mu Order Korony Włoch. W 1928 roku odrzucił propozycję przystąpienia do Narodowej Partii Faszystowskiej we Włoszech i wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Najpierw zamieszkał w Chicago, a w 1935 osiadł w Nowym Jorku. W latach 1930-1933 podróżował do Francji i tworzył w Alpach Sabaudyjskich. Zmarł w Nowym Jorku w wypadku samochodowym. – Do tworzenia swych figuratywnych rzeźb Glicenstein wykorzystywał brąz, drewno, marmur i terakotę. Na przełomie wieków, na akademicki klasycyzm oraz XIX-wieczny realizm – style widoczne przede wszystkich w jego rzeźbach o tematyce rodzajowej („Po pracy dobrze jest odpocząć“, 1896) – nałożyły się tendencje impresjonistyczne i symbolistyczne zainspirowane twórczością Auguste'a Rodina („Narcyz“, przed rokiem 1899; „Dziecko z ptaszkiem“, 1900). Około roku 1910 zaczął podkreślać formy swoich prac i silniej je zestawiać. W okresie I wojny światowej, pod wpływem ekspresjonizmu, posługiwał się językiem sztuki ludowej i prymitywistycznej, który w latach 20. XX w. łączył z klasycystyczną surowością. W połowie lat dwudziestych jego twórczość cieszyła się międzynarodową renomą; uchodził wówczas za najwybitniejszego współczesnego rzeźbiarza żydowskiego. We Włoszech skupił się na stylizacjach geometrycznych i archaicznych, porządku kompozycyjnym oraz na formach plastycznych. W rzeźbach z tego okresu podejmował tematy religijne i ogólnoludzkie. Odnosił sukcesy także w plastyce portretowej. Motywy religijne poruszał również w swoich rycinach, skupiając się na ostrych konturach kompozycji bez ich wypełniania i – podobnie jak w rzeźbie – stosując na przemian ekspresywność, archaizacje i prymitywizm. Te same tematy przewijały się w jego pastelach, akwarelach i obrazach olejnych. Ponadto tworzył także portrety, kompozycje kwiatowe i martwe natury w stylu późnego impresjonizmu. Jego prace znajdują się w Niemczech: Bremer Kunsthalle; w Polsce: Muzeum Okręgowe w Koninie, Muzea Narodowe w Krakowie i Warszawie oraz Muzeum Sztuki w Łodzi; w Stanach Zjednoczonych: Albright-Knox Art Gallery w Buffalo, w Nowym Jorku w Brooklyn Museum of Art, Jewish Museum, Dreyfuss-Glicenstein Foundation, Public Library oraz w YIVO Institut for Jewish Research, w Waszyngtonie w United States Holocaust Memorial Museum, Hirshhorn Museum and Sculpture Garden oraz w National Gallery of Art a także w Muzeum w Newark; w Izraelu: Museum of Art w Tel Awiwie i w Israel Bible Museum (do 1985 roku Glicenstein Museum) w Safed; poza tym w Ben Uri Collection w Londynie, w Centre Georges Pompidou w Paryżu, w Muzeum Polskim w Rapperswilu, w Galleria Nazionale d'Arte Moderna w Rzymie oraz w wielu innych międzynarodowych instytucjach.
