Bodo Hombach: „Jeszcze Polska nie zginęła“, 1982

9 marca 1982 roku, jako przewodniczący krajowej organizacji Socjaldemokratycznej Partii Niemiec (SPD) w Nadrenii Północnej-Westfalii, wystosowałem do wszystkich samorządowców i osób pełniących ważne funkcje w Nadrenii Północnej-Westfalii pismo, informując, że 12 marca 1982 roku w pomieszczeniach biura krajowego SPD zostanie otwarta wystawa zatytułowana „Spuren des Freiheitswillens“ (Ślady pragnienia wolności). Wystawa prezentowała plakaty, ulotki, publikacje drugiego obiegu, fotografie i inne materiały związane z polskim ruchem solidarnościowym. Tego samego dnia przedstawiłem publiczności teczkę z reprodukcjami plakatów pod tytułem „Noch ist Polen nicht verloren“ (Jeszcze Polska nie zginęła), którą wydałem wraz z heidelberskim grafikiem, Klausem Staeckem. We wspomnianym piśmie poinformowałem również o spotkaniu w dniach 13 i 14 marca 1982 roku w Düsseldorfie z działaczkami i działaczami Solidarności. Spotkanie to zorganizowałem razem z Federacją Niemieckich Związków Zawodowych (Deutscher Gewerkschaftsbund).

Następnego dnia po spotkaniu, w pomieszczeniach wystawowych przeprowadziłem konferencję prasową z przedstawicielkami i przedstawicielami Solidarności. Niemiecka agencja prasowa DPA w swojej relacji z konferencji pisała: „W swoim piśmie przewodnim przewodniczący krajowej organizacji SPD w Nadrenii Północnej-Westfalii Bodo Hombach zaapelował do działaczy partyjnych: »Pokażcie te plakaty, udostępnijcie je szerokiej publiczności, zróbcie z tego demonstrację polityczną.« Poza tym, podczas otwarcia wystawy w Düsseldorfie poinformował, że krajowa SPD zebrała podpisy członków 250 polskich rodzin, których ojcowie zostali internowani, i które pilnie potrzebują pomocy. SPD zajmie się organizacją patronatów dla tych rodzin. Rada Zakładowa firmy Mannesmann Röhrenwerke objęła opieką już 50 rodzin.“

Kolekcja plakatów

Po publicznej prezentacji w Düsseldorfie, kolekcja plakatów została udostępniona wszystkim lokalnym oddziałom SPD w Północnej Nadrenii-Westfalii. Zadaniem SPD było przeprowadzenie kampanii w formie lokalnych akcji i wystaw, mającej na celu wyrażenie solidarności z działaczkami i działaczami Solidarności. Poniższe cytaty pochodzą z pisma okólnego, które skierowałem do samorządowców i osób funkcyjnych:

„(…) Niemiecka socjaldemokracja zawsze stoi po stronie wolności. Dokumentuje to wystawa polskich plakatów związkowych, ulotek, publikacji drugiego obiegu, fotografii i innych »śladów pragnienia wolności« zaprezentowana przez krajową SPD w Północnej Nadrenii- Westfalii. Wystawa ma oddziaływać na cały kraj. Temu celowi służy też zbiór najważniejszych plakatów Solidarności. Ich reprodukcje są autentyczne, aż po jakość papieru: na przykład reprodukcję jednego z pierwszych plakatów Solidarności wydrukowano również na papierze pakowym.

Proszę Was: Pokażcie te plakaty, udostępnijcie je szerokiej publiczności, zróbcie z tego demonstrację polityczną, sprzedajcie jak najwięcej teczek. Dochód z ich sprzedaży w całości zostanie przeznaczony na pomoc Solidarności. (…)

Dziękujemy tym, którzy umożliwili powstanie teczki z plakatami: przede wszystkim grafikowi Klausowi Staeckowi i jego przyjacielowi Gerhardowi Steidlowi. To oni są odpowiedzialni za projekt graficzny i druk teczki oraz obaj zrzekli się wynagrodzenia. (…)“

Sprowadzenie plakatów

Większość plakatów wykorzystanych we wspomnianej teczce przywiozłem osobiście z moich podróży po Polsce, podczas których mogłem zapoznać się z działalnością Solidarności oraz rozmawiać z działaczkami i działaczami ruchu, dzięki pomocy pewnego niemieckiego dyplomaty. Działania krajowej organizacji SPD w Północnej Nadrenii-Westfalii w tym zakresie, które w pełni popierał Johannes Rau [czołowy polityk SPD, premier Północnej Nadrenii-Westfalii, prezydent Republiki Federalnej Niemiec - przyp. tłum.], były krytycznie postrzegane i komentowane przez przedstawicieli polityki realnej z ramienia federalnej SPD. Mimo to krajowa SPD w Północnej Nadrenii-Westfalii przeprowadziła zapowiedzianą akcję w wielu miejscowościach i zmobilizowała znaczne środki na wsparcie polskiego ruchu solidarnościowego i udzielenia pomocy rodzinom aresztowanych osób w formie darowizn rzeczowych i pieniężnych.

Bodo Hombach, marzec 2021 roku

Noch ist Polen nicht verloren, zbiór 41 reprodukcji polskich plakatów z lat 1980-1981 + jednego plakatu Klausa Staecka, wydany przez Klausa Staecka i Bodo Hombacha oraz opatrzony przedmową Johannesa Raua. Reprodukcja i druk: Gerhard Steidl, Göttingen. Wydawnictwo: Edition Staeck we współpracy z krajową organizacją SPD w Nadrenii Północnej-Westfalii.

Dzięki uprzejmości Brost-Stiftung