Opera miejscem pamięci. „Pasażerka“ Mieczysława Wajnberga w 2017 roku w Gelsenkirchen

Czy Auschwitz ma prawo zaistnieć na scenie teatralnej? Czy sceny przedstawiające niewysłowione okrucieństwo, które miało miejsce w fabryce śmierci, mogą funkcjonować w świecie teatru i muzyki? Tego prawie niewykonalnego wyzwania podjął się Mieczysław Wajnberg, polski kompozytor żydowskiego pochodzenia żyjący od 1939 roku do swej śmierci w roku 1996 na emigracji w Rosji, w swojej operze pod tytułem „Pasażerka“. Inspiracją do skomponowania opery i napisania libretta, głównie przez Aleksandra Miedwiediewa, było opowiadanie Zofii Posmysz, polskiej ocalałej z Auschwitz pisarki, które ukazało się w Polsce pod tym samym tytułem w 1962 roku („Pasażerka”, Czytelnik, Warszawa 1962).

Koncertowa prapremiera utworu odbyła się w 2006 roku w Moskwie, a sceniczna w 2010 roku w Bregencji. Kolejną inscenizację wystawiono w Operze we Frankfurcie nad Menem w 2015 roku. W roku 2017 operę w zupełnie nowej inscenizacji prezentuje Musiktheater im Revier w Gelsenkirchen, sprawiając tym samym, że stał się on jednym z najważniejszych miejsc pamięci o kulturze i historii Polaków w Niemczech.