Krystyna M. B. Leonowicz-Babiak (1941–2020) i Zenon Babiak (1938–2021) – „Mnie nigdy żaden Polak nie był obojętny…”

Wspólne zdjęcie Krystyny M. B. Leonowicz-Babiak i Zenona Babiaka, 2005.

Okładka publikacji ‚Zanim zasypie piasek ślad. Ich los przestrogą i przesłaniem‘, Dortmund – Lublin 2005.

Krystyna Maria Barbara Leonowicz-Babiak urodziła się 2 lutego 1941 roku w Kolonii Nowosiółki obok Tomaszowa Lubelskiego. Jej wczesne dzieciństwo nierozerwalnie związane było z partyzancką działalnością jej ojca – Jana Leonowicza ps. Burta. Szczególnie zapadły w jej pamięć częste rewizje, ucieczki z domu (nawet w środku w nocy) oraz ogólny brak ustatkowania. Jej ojciec zginął 9 lutego 1951 roku w zasadzce we wsi Nowiny.

W 1958 roku rozpoczęła studia na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Wrocławskiego, które pomyślnie ukończyła w 1963 roku. W latach 1963–1965 była asystentką naukowo-techniczną Zakładu Diagnostyki Laboratoryjnej Wyższej Szkoły Rolniczej we Wrocławiu, w latach 1965–1967 pełniła funkcję asystentki naukowo-dydaktycznej Zakładu Biologii Akademii Medycznej we Wrocławiu, a w latach 1967–1971 była doktorantką w Katedrze Fizjologii Roślin Uniwersytetu Wrocławskiego. W 1971 roku otrzymała tytuł doktora nauk przyrodniczych. Pracowała jako nauczycielka akademicka (w latach 1973–1975 jako adiunkt w Zakładzie Biologii i Ochrony Środowiska Politechniki Wrocławskiej, a w latach 1975–1989 jako adiunkt w Zakładzie Metodyki Nauczania Biologii Uniwersytetu Wrocławskiego). Była autorką i współautorką blisko 100 publikacji naukowych w tym jednej książki (Wybrane zagadnienia z ekologii. Hodowle i ćwiczenia, Warszawa 1985).

Do największych pasji Krystyny Leonowicz-Babiak należało dziennikarstwo, malarstwo, oraz poezja. Pisała artykuły dla licznych gazet takich jak: „Głos Polski – Stimme Polens”, „Nasza Rota”, „Nasze Słowo” czy „Teczka”. Była autorką tomików wierszy:

Moje ogrody, Wrocław 2001.
W pejzażach słów, Wrocław 2002.
Chwile zebrane, Wrocław 2013.
Figle futrzaków, Wrocław 2014.

Z jej twórczością można zapoznać się także w antologii A duch wieje kędy chce... Almanach poezji religijnej, Lublin 2016.

Była autorką słów hymnu Polskiej Macierzy Szkolnej w Niemczech, Gimnazjum i XXI Liceum im. Św. Stanisława Kostki w Lublinie oraz Zespołu Folklorystycznego ,,Wisełka ” w Dortmundzie. Należała do Towarzystwa Absolwentów Uniwersytetu Wrocławskiego, Polskiego Stowarzyszenia Autorów, Dziennikarzy i Tłumaczy w Europie, Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie oraz wielu innych organizacji społeczno-kulturalnych i naukowych. W latach 1994–1995 prowadziła „Teatr Rodzin” w Dortmundzie, którego była reżyserką.

Wystawy z jej obrazami zorganizowano m.in. w Barcelonie, Dortmundzie, Lesznie, Recklinghausen, Wrocławiu.

Zmarła 20 grudnia 2020 roku. Spoczęła na Cmentarzu Parafialnym św. Rodziny we Wrocławiu (sektor 12, rząd 70).

***

Zenon Babiak urodził się 16 grudnia 1938 roku w Jarczowcach (powiat tarnopolski, woj. lwowskie). W 1945 roku został przesiedlony na Dolny Śląsk i rozpoczął edukację szkolną. Pobierał naukę w szkole podstawowej w Byczynie i w liceum ogólnokształcącym w Cieplicach Śląskich. W 1956 roku podjął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Wrocławskiej, które ukończył w 1961 roku. W tym samym roku podjął pracę w Fabryce Urządzeń Mechanicznych we Wrocławiu. Podczas studiów rozwijał swoje naukowe zainteresowania, co wpłynęło na jego dalszą karierę. W 1962 roku został asystentem stażystą, w latach 1963–1965 był już asystentem, a w latach 1966-1972 roku otrzymał stanowisko starszego asystenta. Związany był z Katedrą Technologii Metali, którą kierował Władysław Kaczmar. W 1972 roku obronił doktorat na Wydziale Mechanicznym Politechniki Wrocławskiej. Przez wiele lat pracował naukowo – w latach 1973–1985 jako adiunkt na Politechnice Wrocławskiej, w latach 1985–1990 jako pracownik naukowy Uniwersytetu w Dortmundzie, a w latach 1991–1995 Uniwersytetu w Bochum. Pracował także w Braunschweigu (1996–1997), Clausthal-Zellerfeld (1998–2002) oraz w Hanowerze (począwszy od 2003 roku). Był autorem i współautorem licznych artykułów i książek (Technologia spawania. Praca zbiorowa, red. W. Kaczmar, Wrocław 1974; Technologia maszyn. Spawalnictwo, red. W. Kaczmar, Wrocław 1979).

Zenon Babiak był członkiem Dolnośląskiej Sekcji Spawalniczej Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Mechaników Polskich, a także zrzeszony był w Stowarzyszeniu Krzewienia Kultury i Języka Polskiego w Dortmundzie oraz w Stowarzyszeniu Polskich Autorów, Dziennikarzy i Tłumaczy w Europie (APAJTE) z siedzibą w Paryżu. Aktywnie włączył się w działania społeczne, pomagał żonie w jej projektach, samemu rozwijając swoją największą pasję – fotografię. Był przewodniczącym Rady Parafialnej przy Polskiej Misji Katolickiej w Dortmundzie oraz współzałożycielem (wraz z żoną) Szkoły Języka Polskiego przy PMK. Za swoją działalność naukową otrzymał liczne nagrody Rektora Politechniki Wrocławskiej oraz Złotą Odznakę Związku Nauczycielstwa Polskiego.

Zmarł dwa tygodnie po śmierci żony – 10 stycznia 2021 roku. Pochowany został u jej boku na Cmentarzu Parafialnym św. Rodziny we Wrocławiu.

Krystynę Leonowicz-Babiak i Zenona Babiaka łączyło nie tylko zamiłowanie do nauki i przeszłość akademicka, ale przede wszystkim praca na rzecz niemieckiej Polonii. Warto wspomnieć o dwóch ważnych książkach, które wyszły spod ich pióra: Z wiarą i nadzieją. Historia i teraźniejszość Polskiej Misji Katolickiej w Dortmundzie oraz Zanim zasypie piasek ślad. Ich los przestrogą i przesłaniem. W pracy pomagał im Tadeusz Sokołowski – aktywny działacz polonijny i prezes Dortmundzkiego Towarzystwa Pomocy Kulturalno-Humanitarnej dla Polaków i Niemców, zamieszkałych na Ukrainie. Udostępnił wartościowe dokumenty oraz ułatwił kontakty z Polonią, namawiając jednocześnie do pracy nad Zanim zasypie piasek ślad.

W 2001 roku uczestniczyli w drugim światowym polonijnym spotkaniu intelektualistów, ludzi kultury i sztuki, który odbył się w Calelli (Hiszpania). Za organizację wspomnianego wydarzenia odpowiadał Instytut Badań nad Kulturą Polonijną w Monachium kierowany przez ks. Czesława Nowaka. Państwo Babiakowie wspólnie założyli Dortmundzkie Stowarzyszenie Krzewienia Tradycji, Kultury i Języka Polskiego. W 2012 roku wyrazili swój sprzeciw wobec planowanego zamknięcia Gabinetu Książki i Prasy Polskiej w Niemczech w Instytucie Śląskim w Opolu, pisząc w oficjalnym liście:

„[…] [P]odczas zbierania materiałów do naszych książek o życiu Polaków w Niemczech, niejednokrotnie mieliśmy okazję stwierdzić, jak często bezpowrotnie giną cenne ślady po naszych Rodakach, gdyż nie zostały one w porę ochronione przed zniszczeniem.” (M. Kalczyńska, Specyfika…, s. 17)

W 2004 roku oboje odznaczeni zostali medalami „Exuli bene de Ecclesia”, które otrzymali w podziękowaniu za pracę na rzecz Polonii. Wspomniane wyróżnienia nadawane są osobom zasłużonym dla Kościoła na Obczyźnie. Ponadto Krystyna Leonowicz-Babiak w 2014 roku otrzymała odznaczenie „Kuferek Pamięci Kresowej” nadane przez Towarzystwo Polonia-Kresy.

Olbrzymia praca, którą wykonało małżeństwo Babiaków, pozwoliło zachować pamięć o odchodzącej i rozpraszającej się Polonii dortmundzkiej. Zaangażowanie społeczne, którym się cechowali, połączone było z dużą skromnością i ofiarnością, a jak podkreśliła Agata Kalinowska-Bouvy:

„[…] prawie zawsze pojawiali się razem. Barbara i Zenon – urocza para, towarzyska kulturalna i radosna. Jestem przekonana, że tak zapisali się w pamięci wszystkich, którzy mieli okazję ich spotkać.” (A. Kalinowska-Bouvy, Wspomnienie..., s. 278)

Kacper Rosner-Leszczyński, lipiec 2023 r.

Bibliografia

„Głos Katolicki. Tygodnik polski za granicą” 28 sierpnia - 4 września 2005, s. 13.

Kalczyńska, Maria, Specyfika europejskich uwarunkowań ochrony dóbr kultury w kontekście Polonii niemieckiej, Biuletyn EBIB, nr 6, 2013 (142).

Kalinowska-Bouvy, Agata, Wspomnienie o Krystynie Barbarze Leonowicz-Babiak. 02.02.1941 - 20.12.2020, „Pamiętnik Literacki. Londyn” t. LXIV, 2022, s. 277–278.

Leonowicz-Babiak, Krystyna/ Babiak, Zenon, Zanim zasypie piasek ślad. Ich los przestrogą i przesłaniem, Dortmund – Lublin 2005. / Leonowicz-Babiak, Krystyna/ Babiak, Zenon, Bevor der Sand die Spur verwischt. Ihr Schicksal – eine Mahnung und eine Botschaft, Dortmund – Lublin 2005.

Leonowicz-Babiak Krystyna/ Babiak Zenon, Z wiarą i nadzieją. Historia i teraźniejszość Polskiej Misji Katolickiej w Dortmundzie, Wrocław 2008.

Pracownicy polskiej książki i prasy w Niemczech. Koncepcja badań biograficznych, red. Maria Kalczyńska, Opole 2003.