Koleżeństwo i solidarność w fabryce Opla w Bochum. Transnarodowi pracownicy wspominają swoją pracę w Oplu w Bochum.

Zakłady Opla w Bochum – atrakcyjny pracodawca przez ponad 30 lat

 

O ile pokolenia pradziadków i dziadków, migrujących zarobkowo w pierwszej fazie nowoczesnej industrializacji z dzisiejszych terenów Polski, odnajdywały lepsze możliwości zarobkowe w górnictwie oraz w przemyśle żelazno-stalowym Zagłębia Ruhry, to pokolenia późnych przesiedleńców zawdzięczały je tysiącom miejsc pracy powstającym od 1962 roku w zakładach Opla w Bochum - oddziale amerykańskiego koncernu General Motors, który większość udziałów w Oplu nabył już w 1929 roku. Założona w pierwszym, szczytowym okresie kryzysu górnictwa na początku lat 60. to jedyna jak do tej pory lokalizacja przemysłu samochodowego w Zagłębiu Ruhry. W latach 80. zakład stał się najbardziej atrakcyjnym pracodawcą regionu. Były to lata, w których fabryka przeżywała największy rozkwit, zatrudniając ponad 22 000 pracowników i produkując legendarne dziś modele aut Opla: Kadett, GT, Manta i Ascona. Produkcja Opla Zafira doszła nieco później. Powstanie Opla w Bochum umożliwiło rozpoczęcie drugiego etapu modernizacji miasta, w którym zrealizowano kolejne ważne inwestycje, choćby takie jak założenie Uniwersytetu Ruhry i budowa centrum handlowego Ruhr Park. Zmieniały one nie tylko pejzaż miasta, niegdyś zdominowanego przez górnictwo i hutnictwo, ale także jakość życia jego mieszkańców. Zatrudnienie w Oplu oznaczało szczególnie bezpieczne warunki pracy i zatrudnienia przez ponad 30 lat, aż do lat 90., dlatego drugi etap modernizacji Bochum stał się synonimem braku obaw o miejsca pracy. Willi Gröber, związany z Oplem od początków jego istnienia, późniejszy członek rady zakładowej i w końcu sekretarz związku zawodowego IG Metall w okręgu Bochum, dzieli się takim oto wspomnieniem: „Trzeba było się naprawdę mocno nagimnastykować, żeby stracić pracę w Oplu.“ Samochód stał się symbolem ożywionej koniunktury w mieście, dzięki której problemy rynku pracy wynikające z kryzysu węglowego wydawały się przezwyciężone; przez kilka dziesięcioleci wszystko szło w górę lub było po prostu OK!

Dobra jakość życia pracowników Opla w Bochum gwarantowana przez stabilne zatrudnienie i stałe dochody zaczęła stopniowo zmieniać się dopiero w latach 90. W tym czasie, w ramach tworzenia jednolitego rynku europejskiego i w wyniku upadku żelaznej kurtyny, w Niemczech najwięksi producenci samochodów, na czele z Volkswagenem i Oplem, zaczęli budować transgraniczne sieci produkcyjno-dystrybucyjne, które umożliwiały ich zarządom porównywanie kosztów pracy i produkcji w różnych lokalizacjach na terenie Europy. Wyniki przeprowadzonych na tej podstawie analiz ekonomicznych doprowadziły do stworzenia warunków pozwalających na swoiste rozgrywanie przeciwko sobie pracowników z różnych zakładów produkcyjnych.

W związku z tym niezwykle ważną rolę dla zakładów Opla w Bochum odegrało otwarcie fabryki Opla w górnośląskich Gliwicach (niem. Gleiwitz) w 1998 roku: początkowo w Polsce produkowano tylko Opla Astra, później także Opla Zafira, co umożliwiało proste porównanie kosztów w obu zakładach. Usytuowanie zakładów Opla na Śląsku miało dla mieszkańców regionu podobne znaczenie ekonomiczne jak w Bochum dla jego mieszkańców w latach 60. – pojawił się atrakcyjny pracodawca. Ponadto Opel przyczynił się w znacznym stopniu do ożywienia gospodarczego w Polsce oraz do pozytywnych zmian w strukturze przemysłowej Śląska. Dla osób zatrudnionych w Bochum nowa fabryka w Gliwicach zapoczątkowała – zgodnie z intencjami europejskiego kierownictwa Opla – nowy etap otwartej rywalizacji o utrzymanie miejsc pracy i bezpiecznych źródeł dochodu, która przyczyniła się do przenoszenia zdolności produkcyjnych w Europie i w końcu – po 52 latach – do zamknięcia zakładów w Bochum w 2014 roku. Okazało się bowiem, że fabryka Opla w Bochum nie była w stanie sprostać wewnątrzeuropejskiej konkurencji ze stosunkowo młodymi zakładami i ich oszczędnymi systemami produkcji na miarę japońskiej Toyoty.