Kawałek „Solidarności“: Fragment muru Stoczni Gdańskiej w Berlinie
Był sierpień 1980 roku, kiedy dały się odczuć pierwsze zwiastuny przewrotu w Polsce: od pięciu lat polska gospodarka przechodziła głęboki kryzys a rząd Polski ponownie wprowadził drastyczne podwyżki cen żywności – ostatnia miała miejsce 1 lipca 1980 roku. Atmosfera stawała się coraz bardziej napięta; po zwolnieniu przez dyrekcję Stoczni Gdańskiej im. Lenina 51-letniej Anny Walentynowicz za jej zaangażowanie polityczne, niezadowolenie ze złych warunków życia i pracy znalazło wreszcie swe ujście rankiem 14 sierpnia 1980 roku w postaci fali demonstracji. W spontanicznym odruchu solidarności pozostali pracownicy stoczni przystąpili do strajku, żądając przywrócenia Walentynowicz do pracy a także podwyżki płac. Przed południem około godziny 11, elektryk Lech Wałęsa, jak sam oświadczył, przeskoczył mur zamkniętej już w owym czasie stoczni i ostatecznie przejął przywództwo strajku.
W następnych dniach strajk okupacyjny rozszerzył się także na inne zakłady. 16 sierpnia narodził się zorganizowany, masowy ruch robotniczy pod przewodnictwem Wałęsy, którego zwieńczeniem było powołanie Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego (MKS). Strajki solidarnościowe ze strajkującymi w Stoczni Gdańskiej wybuchły również w Krakowie, Warszawie, Poznaniu, Łodzi, Rzeszowie, później także w Wałbrzychu, Bielsku-Białej i Świdnicy. W ten sposób początkowy strajk o podłożu ekonomicznym i społecznym przerodził się w polityczny ruch protestacyjny, który w kolejnych dwóch tygodniach rozlał się na cały kraj. Ostatecznie 31 sierpnia 1980 roku Lech Wałęsa podpisał „Porozumienie Gdańskie“, które, po raz pierwszy w kraju komunistycznym, uznało niezależny związek zawodowy, przyznając jednocześnie prawo do strajku i dostępu do środków masowego przekazu. Był to początek końca komunistycznego reżimu w Polsce i zarazem początek demokratycznych przemian w Europie Środkowej i Wschodniej, które przyczyniły się do przezwyciężenia podziału Europy a także do upadku muru berlińskiego.
Słynny skok Lecha Wałęsy przez mur stoczni stał się symbolem idei wolności w Polsce. Stawiając fragment symbolicznego muru przy ulicy Wały Piastowskie, miasto Gdańsk upamiętniło zapoczątkowany w nim ruch Solidarności. Lecz nie tylko Gdańsk. W sąsiednich Niemczech również postanowiono znaleźć należne miejsce dla fragmentu historycznego muru, w pobliżu którego rozpoczęła się walka o demokrację w komunistycznej części Europy.
W 2009 roku, z inicjatywy ówczesnego marszałka Sejmu, Bronisława Komorowskiego, kawałek muru dotarł do Berlina, jako podarunek Sejmu dla Bundestagu. Uroczyste odsłonięcie polskiego pomnika Solidarności obok gmachu Reichstagu odbyło się 17 czerwca 2009 roku, w 56. rocznicę Powstania Ludowego w NRD w 1953 roku, w obecności Kanclerz Niemiec Angeli Merkel, przewodniczącego niemieckiego parlamentu Norberta Lammerta i marszałka Sejmu Bronisława Komorowskiego.
Katarzyna Salski, październik 2018 r.
Dodatkowe informacje:
Dieter Bingen, Vorreiter des Umbruchs im Ostblock. Von der Solidarność zum Kriegsrecht (1980-1981), 2009. (http://www.bpb.de/geschichte/zeitgeschichte/deutsch-polnische-beziehungen/39757/polen-als-vorreiter-des-umbruchs?p=all (dostęp: 23.10.2018 r.)
