Oberlangen

Byli więźniowie obozu numer VI w Oberlangen podczas uroczystego odsłonięcia tablicy pamiątkowej w 1995 r.

Obóz nr VI w Oberlangen od momentu powstania w 1933 r. zmieniał kilka razy swój charakter. Najpierw służył jako obóz szkoleniowy dla drużyn strażniczych. Od 1934 r. korzystał z niego wymiar sprawiedliwości, któremu służył jako zakład karny i ciężki obóz pracy dla około 1000 więźniów. We wrześniu 1939 r. obóz przekazano dowództwu głównemu armii niemieckiej, która przekształciła go w obóz jeniecki podporządkowany administracji obozowej VI B w Neu Versen. Po tym jak przetrzymywano tu polskich żołnierzy, od jesieni 1941 r. ulokowano w nim około 2000 jeńców sowieckich. W 1943 r. obóz został przekształcony w obóz dla oficerów. W sierpniu 1944 r. przebywało tu około 5000 internowanych włoskich oficerów i ponad 900 sowieckich. W grudniu 1944 r. przewieziono do niego polskie żołnierki, które przebywały w obozie do momentu wyzwolenia go przez żołnierzy 1 Polskiej Dywizji Pancernej pod dowództwem gen. Stanisława Maczka w dniu 12 kwietnia 1945 r.

Na wskutek złych warunków higienicznych, niewystarczającego wyżywienia, braku odpowiedniej odzieży oraz ciężkiej pracy kilka tysięcy więźniów zmarło podczas wojny w przepełnionym po brzegi obozie w Oberlangen. Na cmentarzu wojennym w Oberlangen znajdującym się w lesie, około 2 kilometrów od tablicy pamiątkowej, i oznaczonym drogowskazem znajdują się 62 imienne groby sowieckich żołnierzy. Ponadto w zbiorowych mogiłach pochowano od 2000 do nawet 4000 jeńców wojennych, głównie sowieckich. Według informacji byłego żołnierza 1 Polskiej Dywizji Pancernej p. Czesława Szewczyka w rejonie obozu podczas walk lub wskutek odniesionych ran poległo czterech żołnierzy. Trzech z nich pochowano na tym cmentarzu:

Kapr. KLANK ZBIGNIEW * 16.06.1921 Białystok, † 27.07.1945 Oberlangen, R-C. Serv-Number 1921/---, ID-Number 221865/XB

St. Strz. NAPIERALSKI JAN * 23.06.1922, † 13.04.1945, R-C. Serv-Number 1922/69/I-60253, 2 Pułk Pancerny

Ochotniczka NEUMAN EUGENIA * 20.01.1922 Warszawa, † 13.04.1945

St. Strz. MIARKA KAZIMIERZ * 19.11.1916 Łódź, † 13.04.1945 Oberlangen, 2 Pułk Pancerny, pochowany na cmentarzu wojennym w Groningen (Holandia)

Obecnie na terenie byłego obozu rozciągają się pola uprawne, nie zachowały się zabudowania i urządzenia obozowe. 8 maja 1995 r. w 50. rocznicę zakończenia drugiej wojny światowej na terenie byłego obozu odbyło się uroczyste odsłonięcie tablicy pamiątkowej i złożenie wieńców, przy udziale m.in. grupy byłych uczestniczek powstania warszawskiego – więźniarek obozu koncentracyjnego w Oberlangen i innych obozów w Emsland. Na uroczystości obecni byli także wyzwoliciele obozu w kwietniu 1945 r. – byli żołnierze 1 Polskiej Dywizji Pancernej, sekretarz generalny Rady Ochrony Pamięci i Męczeństwa Andrzej Przewoźnik, konsul Stanisław Sulowski z Konsulatu Generalnego w Hamburgu oraz przedstawiciele organizacji polonijnych, regionalnych i lokalnych władz, jak i mieszkańcy okolicznych miejscowości i młodzież szkolna.

Polski napis na odsłoniętej tablicy pamiątkowej brzmi następująco:

PAMIĘCI

POLSKICH JEŃCÓW WOJENNYCH

2000 PODCHORĄŻYCH

WIĘZIONYCH W L. 1940–1941

W NIELUDZKICH WARUNKACH

W OBOZACH

OBERLANGEN, FULLEN I WESUWE

ZMUSZANYCH DO PRACY NA BAGNACH

ORAZ

1728 KOBIET – ŻOŁNIERZY I OFICERÓW

ARMII KRAJOWEJ