Chrzanowski, Bernard
Chrzanowski, Bernard (Bernard von Chrzanowski), poseł do Reichstagu Cesarstwa Niemieckiego w latach 1901-1907. *27.7.1861 Wojnowice w powiecie grodziskim (Woynowice, Kreis Grätz), †12.12.1944 Konstancin, prawnik, publicysta. Po ukończeniu Gimnazjum św. Marii Magdaleny (Maria-Magdalena-Gymnasium) w Poznaniu studiował filozofię i prawo w Krakowie i Berlinie. Od 1885 roku był prawnikiem w Saksonii i Turyngii, od 1890 roku w Poznaniu (Posen). W marcu 1901 roku uzyskał mandat posła z okręgu wyborczego Poznań-Miasto (Posen-Stadt) do Koła Polskiego w Reichstagu, zdobywając 63,19 %, a w 1903 roku - 61,56 % głosów. Zasiadał m.in. w komisji ds. kodeksu postępowania cywilnego. Był prezesem Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego Sokół. Aktywnie udzielał się w polskim ruchu harcerskim. W 1919 był polskim podsekretarzem stanu, w latach 1922-1928 kuratorem Okręgu Szkolnego Poznańskiego, w 1935 roku senatorem II Rzeczypospolitej Polskiej. Zdjęcie: rok 1907.
Literatura podmiotu: Na kaszubskim brzegu, Poznań 1910; Z wybrzeża i o wybrzeżu, Poznań 1917; Z Ojczyzny, Lwów 1925; Z niewoli do wolności, Poznań 1929; 10 Jahre geheimer Ausflüge der Jugend des preussischen Teilgebietes nach Krakau, um 1931.
Literatura przedmiotu:
Amtliches Reichstags-Handbuch, Nachtrag für die 10. Legislaturperiode [X kadencja], Berlin 1902, s. 10; 11. Legislaturperiode [XI kadencja], Berlin 1903, s. 200; Reichstags-Handbuch, 12. Legislaturperiode [XII kadencja], Berlin 1907, s. 232, 486 (zdjęcie); Reichstagsprotokolle 1895-1918, Register 188, 204, 218, 238, 269; G. Łukomski, Bernard Chrzanowski (1861-1944). Biografia Polaka zachodniokresowego, Poznań 2005; A. Kotowski, Zwischen Staatsräson und Vaterlandsliebe, Düsseldorf 2007, s. 71, 73, 87, 89, 154, 156, 158, 160, 168.
Źródła online:
http://zhsf.gesis.org, Parlamentarierportal, BIORAB Kaiserreich online
http://www.reichstag-abgeordnetendatenbank.de/
http://www.reichstagsprotokolle.de
Axel Feuß, marzec 2017 r.
Link do sprawozdań stenograficznych z posiedzeń Reichstagu:
