Wolszlegier, Antoni
Wolszlegier, Antoni (Anton Johannes Nepomucenus von Wolszlegier), poseł do Reichstagu Cesarstwa Niemieckiego w latach 1893-1898, członek drugiej izby pruskiego Landtagu w latach 1896-1998. *14.3.1843 Szenfeld koło Chojnic (Schönfeld bei Conitz; obecnie Nieżychowice), †5.1.1922 Chojnice, duchowny, publicysta. Brat posła do Reichstagu Władysława Wolszlegiera (Wladislaus von Wolszlegier, 1849-1919). W 1873 roku zdał maturę w gimnazjum w Chojnicach. Następnie studiował filozofię, filologię i teologię na uniwersytetach we Wrocławiu (Breslau), Innsbrucku, Würzburgu i Monachium. Doktoryzował się w Würzburgu, gdzie w roku 1879 uzyskał tytuł doktora teologii oraz otrzymał święcenia kapłańskie. Pracę duszpasterską rozpoczął najpierw jako praktykant w Kancelarii Biskupiej w Pelplinie, następnie administrował parafią w Czersku, od 1884 roku był dyrektorem Zakładu dla księży Emerytów w Zamartem koło Chojnic w powiecie sępoleńskim (Kloster Jacobsdorf bei Conitz), w roku 1892 został proboszczem w Dąbrównie (Gilgenburg). Angażował się w sprawy ruchu spółdzielczego oraz w rozwój towarzystw rolniczych. W czerwcu 1893 roku uzyskał mandat posła z okręgu wyborczego Reszel-Olsztyn (Rößel-Allenstein) do Koła Polskiego w Reichstagu, zdobywając w drugiej turze wyborów 54,94 % głosów. Zasiadał w komisjach ds. podatku od wyrobów tytoniowych, emigracji, prawa do gromadzenia się, jurysdykcji sądów, komisji rachunkowej oraz kodeksu cywilnego; był pierwszym posłem reprezentującym Warmię w Reichstagu. Od 1896 roku wchodził w skład grona wydawców Gazety Ludowej w Ełku (Lyck). Z pieniędzy uzyskanych w spadku wspierał borykające się z problemami finansowymi polskie gazety i wydawnictwa, takie jak Gazeta Toruńska i Gazeta Olsztyńska, angażował się także w powstanie Gazety Gdańskiej. Od 1914 do 1920 roku należał do grona najważniejszych polskich działaczy w zaborze pruskim opowiadających się za odrodzeniem państwa polskiego. W 1918 roku był delegatem na Polski Sejm Dzielnicowy w Poznaniu (Posen), w latach 1918-1919 członkiem Naczelnej Rady Ludowej. Po śmierci brata Władysława w roku 1919 przejął majątek rodzinny w Szenfeldzie, gdzie osiadł po przegranym przez Polaków plebiscycie na Warmii w 1920 roku. Zdjęcie: dostęp na: http://www.historiachojnic.pl/biografia/32/rod-wolszlegierow
Literatura podmiotu: Sprawozdanie z wieca w Toruniu dla katolickiej ludności polskiej w dniach od 27 do 29 września 1891, Toruń 1892; Wybór najużywańszych pieśni kościelnych wyjętych ze ‚Zbioru pieśni nabożnych katolickich‘, Pelplin 1912.
Literatura przedmiotu:
Amtliches Reichstags-Handbuch, 9. Legislaturperiode [IX kadencja], Berlin 1898, s. 258; Reichstagsprotokolle 1867-1895, Register 155; Reichstagsprotokolle 1895-1918, Register 150; A. Kotowski, Zwischen Staatsräson und Vaterlandsliebe, Düsseldorf 2007, s. 117, 126 i nast.
Źródła online:
http://zhsf.gesis.org, Parlamentarierportal, BIORAB Kaiserreich online
http://www.reichstag-abgeordnetendatenbank.de/
http://www.reichstagsprotokolle.de
Historia Chojnic, dostęp na: http://www.historiachojnic.pl/biografia/32/rod-wolszlegierow
Axel Feuß, październik 2016 r.
Link do sprawozdań stenograficznych z posiedzeń Reichstagu: