Kulerski, Wiktor
Kulerski, Wiktor, poseł do Reichstagu Cesarstwa Niemieckiego w latach 1903-1912. *20.3.1865 Gruta koło Grudziądza (Grutta bei Graudenz), †18.9.1935 Owczarki koło Grudziądza, nauczyciel, dziennikarz, wydawca, właściciel drukarni książek, publicysta. Syn nauczyciela. Po ukończeniu gimnazjum w Lubawie (Löbau) pobierał nauki w Seminarium Nauczycielskim w Grudziądzu. W 1883 roku został wydalony z seminarium za zorganizowanie polskich, obchodów patriotycznych, po czym przez kilka lat pracował w polskich rodzinach, jako prywatny nauczyciel. W 1887 roku zdał eksternistyczny egzamin nauczycielski w Tucholi (Tuchel), następnie był nauczycielem w Sopocie (Zoppot). W 1890 roku rzucił tę pracę ze względu na rozdźwięk z władzami pruskimi. W 1890 roku z pieniędzy swojej żony założył w Sopocie pierwszy polski pensjonat o nazwie Dom Polski. W 1891 roku w Berlinie powołał do życia szkoły polskie, w których bezpłatnie nauczał. W roku 1892 został redaktorem Gazety Polskiej w Berlinie, a w 1893 roku Gazety Gdańskiej. W 1894 roku zaczął wydawać Gazetę Grudziądzką, której był redaktorem naczelnym, podobnie jak w przypadku Dziennika Grudziądzkiego. Kilkukrotnie został skazany na karę więzienia za zniesławienia w artykułach prasowych oraz w wypowiedziach wygłaszanych podczas zgromadzeń. Był założycielem wielu polskich stowarzyszeń. W czerwcu 1903 roku uzyskał mandat posła z okręgu wyborczego Tuchola-Chojnice (Tuchel-Conitz) do Koła Polskiego w Reichstagu, zdobywając 65,27 % a w styczniu 1907 roku - 61,34 % głosów. Zasiadał w komisjach ds. ubezpieczenia morskiego, ustawy o izbach pracy, ordynacji przemysłowej, pracy chałupniczej, komisji rachunkowej oraz budżetu Rzeszy. Od 1921 roku był członkiem Sejmu, w latach 1928-1935 senatorem II Rzeczypospolitej Polskiej. Zdjęcie: rok 1907.
Literatura przedmiotu:
Amtliches Reichstags-Handbuch, 11. Legislaturperiode [XI kadencja], Berlin 1903, s. 262; Reichstags-Handbuch, 12. Legislaturperiode [XII kadencja], Berlin 1907, s. 308 i nast., 487 (zdjęcie); Reichstagsprotokolle 1895-1918, Register 204, 218, 238, 269; T. Astramowicz-Leyk, Wiktor Kulerski (1865-1935). Polityk, wydawca, dziennikarz, Toruń 2006; A. Kotowski, Zwischen Staatsräson und Vaterlandsliebe, Düsseldorf 2007, s. 69, 87, 155 i nast., 158, 171, 173 i nast., 176 i nast., 179, 186-189; T. Krzemiński, Polityk dwóch epok. Wiktor Kulerski (1865-1935), Toruń 2008.
Źródła online:
http://zhsf.gesis.org, Parlamentarierportal, BIORAB Kaiserreich online
http://www.reichstag-abgeordnetendatenbank.de/
http://www.reichstagsprotokolle.de
Biblioteka Sejmowa, dostęp na: http://biblioteka.sejm.gov.pl
Axel Feuß, wrzesień 2016 r.
Link do sprawozdań stenograficznych z posiedzeń Reichstagu: