Korfanty, Adalbert

Korfanty, Adalbert (Adalbert [Wojciech] Korfanty, po 1918 roku Wojciech Korfanty), członek drugiej izby pruskiego Landtagu w latach 1903-1918, poseł do Reichstagu Cesarstwa Niemieckiego w latach 1903-1912 oraz 1918. *20.4.1873 Sadzawka koło Siemianowic (Siemianowitz; obecnie Siemianowice Śląskie), †17.8.1939 Warszawa, redaktor, wydawca gazet i czasopism, prezes Rady Nadzorczej. Pochodził z rodziny górniczej. Po maturze, którą zdał eksternistycznie w 1896 roku w gimnazjum w Katowicach (Kattowitz), rozpoczął studia na politechnice (Technische Hochschule) w Charlottenburgu i kontynuował je w latach 1897-1901, studiując filozofię, ekonomię i prawo na uniwersytetach we Wrocławiu (Breslau) i w Berlinie. W 1901 roku założył w Katowicach polską gazetę Górnoślązak, której był redaktorem naczelnym. W tym samym roku został skazany na cztery miesiące więzienia za naruszenie prawa prasowego. Od 1905 roku wydawał dziennik Polak. W czerwcu 1903 roku oraz styczniu 1907 roku uzyskał mandat posła z okręgu wyborczego Katowice-Zabrze (Kattowitz-Zabrze) do Koła Polskiego w Reichstagu. W wyborach uzupełniających w roku 1918 uzyskał ponownie mandat posła do Reichstagu, tym razem z okręgu wyborczego Gliwice (Gleiwitz). W jednym z wystąpień w Reichstagu opowiedział się za przyłączeniem do Polski wszystkich ziem, na których ludność posługiwała się językiem polskim. Po stłumieniu powstań 1919 i 1920, które zorganizował na Górnym Śląsku, sojusznicy powierzyli mu przeprowadzenie plebiscytu. Po niepowodzeniu plebiscytu był inicjatorem III powstania śląskiego, które wybuchło w 1921 roku. Dnia 16.07.1922 roku został desygnowany w Warszawie na stanowisko premiera rządu polskiego, jednak wobec protestu Józefa Piłsudskiego ostatecznie nie przyjął tej funkcji. Wrócił do Katowic, gdzie objął funkcję prezesa Rady Nadzorczej polsko-francuskiego konsorcjum węglowego oraz stworzył własny koncern prasowy. W latach 1922-1930 poseł do Sejmu; polityczny przeciwnik Piłsudskiego. Był aresztowany w wyniku zarządzonych przez Piłsudskiego aresztowań opozycjonistów przypadających na lata 1930-1935; po wkroczeniu Niemiec do Francji wyemigrował do Czechosłowacji. Po powrocie do Polski w 1939 roku został ponownie aresztowany, jednak po trzech miesiącach pobytu w więzieniu zwolniony z powodu ciężkiej choroby. Zdjęcie: rok 1905, domena publiczna.

Literatura przedmiotu:

Amtliches Reichstags-Handbuch, 11. Legislaturperiode [XI kadencja], Berlin 1903, s. 258; Reichstags-Handbuch, 12. Legislaturperiode [XII kadencja], Berlin 1907, s. 306 i nast., 487 (zdjęcie); Reichstagsprotokolle 1895-1918, Register 188, 204, 218, 238, 269, 314a; M. Orzechowski, Wojciech Korfanty. Biografia polityczna, Breslau 1975; S. Karski, Albert (Wojciech) Korfanty. Eine Biographie, Dülmen 1990; A. Kotowski, Zwischen Staatsräson und Vaterlandsliebe, Düsseldorf 2007, s. 33, 72, 74 i nast., 81, 86 i nast., 89, 152, 155-158, 164, 166, 170 i nast., 183-185, 189, 191 i nast., 196 i nast.

Źródła online:

http://zhsf.gesis.org, Parlamentarierportal, BIORAB Kaiserreich online (dane niepełne)

http://www.reichstag-abgeordnetendatenbank.de/

http://www.reichstagsprotokolle.de

Axel Feuß, wrzesień 2016 r.

Link do sprawozdań stenograficznych z posiedzeń Reichstagu:

http://www.reichstagsprotokolle.de/treffer.html?anfrage1=Korfanty&button=&button1=RTBI&button1=RTBII&button1=RTBIII&button2=SP&button2=SA&button2=GE&button3=SW