Historia ruchu pro-Solidarnościowego w Niemczech

Solidarność z Polską. Ruch wsparcia "Solidarności" w Niemczech, Berlin 2012 r.
Solidarność z Polską. Ruch wsparcia "Solidarności" w Niemczech, Berlin 2012 r.

Wprowadzony 13 grudnia 1981 roku przez reżim komunistyczny stan wojenny wywołał międzynarodową reakcję społeczną w postaci niesienia pomocy dla Polski w skali do tej pory niespotykanej. Powstały pierwsze grupy stawiające sobie za cel pomoc dla działającej w podziemiu Solidarności. W Düsseldorfie w dniach 13–14 marca 1982 roku odbył się I Zjazd Koordynacyjny, w którym uczestniczyli działacze Solidarności przebywający w RFN. Reprezentanci Grup Roboczych „Solidarności” postanowili utworzyć w Bremie – Biuro Informacyjno-Koordynujące „Solidarności”.

Biuro miało spełniać rolę centrali informacyjno-koordynującej działalność organizacji pro- „Solidarnościowych” na terenie RFN i Berlina Zachodniego. Angażowało się we wszystkie akcje organizowane przez emigracyjną „Solidarność”, utrzymywało kontakty ze Związkami Zawodowymi (DGB), działaczami SPD oraz CDU/CSU. W 1983 roku rozpoczęło wydawanie „Biuletynu Informacyjnego” w języku niemieckim. W dniach 21–22 września 1983 roku członkowie Zarządu: Marek Mikołajczyk, Henryk Jagielski, Adam Dembowski oraz Bogdan Felski ujawnili się w Ambasadzie PRL w Kolonii i złożyli oświadczenia o rezygnacji z dalszej działalności. Po tym zdarzeniu Związki Zawodowe cofnęły dotacje, a burmistrz Bremy wymówił lokal.

Zadania biura przejął na siebie Komitet Pomocy Solidarności w Moguncji (Hilfskomitee Solidarność Mainz e. V.), który stał się również koordynatorem wszystkich organizacji pro-solidarnościowych w RFN i Berlinie Zachodnim. Został on założony przez Jolantę i Andrzeja Wirgów w 1982 roku. Komitet prowadził rejestrację represjonowanych działaczy Solidarności. W kartotece tej już w roku 1983 znalazło się ponad 8000 nazwisk osób represjonowanych, aresztowanych, usuniętych z pracy. Ponad 1400 osób z tej listy zostało objętych akcją „patronatów”. Komitet wydawał niemieckojęzyczną wersję wydawanego w Paryżu „Biuletynu Informacyjnego NSZZ Solidarność”, a potem własny „Informations-Bulletin”, w którym zamieszczane były m.in. przedruki z prasy podziemnej. Biuletyn otrzymywali wszyscy posłowie, a w okresie późniejszym wszystkie frakcje reprezentowane w niemieckim Bundestagu oraz najważniejsi niemieccy politycy. Andrzej Wirga był przedstawicielem „Solidarności Walczącej” w RFN. W ramach Światowego Porozumienia Organizacji Wspierających Solidarność (Conference of Solidarity Suport Organisations – CSSO, którego był także członkiem) odpowiadał za przerzuty i szmugiel pomocy technicznej dla podziemia. Organizował demonstracje i akcje protestacyjne. Komitet prowadził szeroko zakrojoną akcję informacyjną. Andrzej Wirga udzielał wielu wywiadów nie tylko do prasy, radia ale również do telewizji niemieckiej. Dostarczał informacji dla Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. Organizował spotkania z niemieckimi politykami i związkowcami. Przygotował wystawę zdjęć którą zaprezentowano w 1985 roku w siedzibie niemieckich związków zawodowych – DGB we Frankfurcie. W piątą rocznicę powstania Solidarności Walczącej pokazano w bońskim Konrad-Adenauer-Haus zdjęcia Niezależnej Agencji Fotograficznej „DEMENTI”. Wystawę otworzył niemiecki minister pracy Norbert Blüm.

Grupa Robocza „Solidarność” w Berlinie Zachodnim (AGS) powstała w grudniu 1981 roku. Do jej liderów należeli Krzysztof Wcisło, Krzysztof Kasprzyk, Barbara Nowakowska-Drozdek i Wojciech Drozdek. Grupa wydawała swój miesięcznik „Przekazy” redagowany przez Krzysztofa Kasprzyka a następnie przez Wojtka Drozdka. W roku 1984 „Przekazy” stały się organem prasowym Arbeitsgruppe „Solidarność” w Berlinie Zachodnim, Kolonii, Eschweiler – Aachen oraz Hilfskomitee „Solidarność” w Moguncji. W sierpniu 1982 roku Grupa otworzyła swoje biuro w Berlinie połączone z wystawą w dwulecie powstania NSZZ Solidarność. Mocną stroną Grupy była organizacja wystaw. Obok wystawy prac Andrzeja Krauze, zorganizowano wystawę prac artystów z NRD, zarówno tych którzy wyemigrowali do RFN, jak i tych którzy jeszcze tam pozostali. Wystawie towarzyszył specjalny numer „Przekazów”, który w całości poświęcony był opozycji w Niemczech Wschodnich. W 1984 roku Arbeitsgruppe „Solidarność” Berlin Zachodnim zakończyła swą działalność.

„Towarzystwo Solidarność” – Gesellschaft Solidarność powstało z nieformalnego Komitetu Obrony Solidarności (KOS). Zostało zarejestrowane w 1983 roku w Berlinie Zachodnim, jej założycielem i przewodniczącym był Edward Klimczak. KOS i Towarzystwo Solidarność od samego początku skupiły się na: pomocy działaczom „Solidarności”, represjonowanym w stanie wojennym oraz na informowaniu społeczeństwa i Polaków na Zachodzie o sytuacji w Polsce. Pomoc polskiemu podziemiu polegała na przemycie do Polski maszyn i materiałów drukarskich, sprzętu nasłuchowego, nadajników radiowych i telewizyjnych. Przez granicę przemycano też książki oraz własne wydawnictwa w mini wydaniach, również literaturę w języku rosyjskim i ukraińskim. Przerzuty dla Wydziału Wschodniego Solidarności Walczącej organizował Kazimierz Michalczyk, a Leszek Kaleta obsługiwał „SW” we Wrocławiu. Towarzystwo Solidarność było członkiem Światowego Porozumienia Organizacji Wspierających Solidarność (CSSO), organizując w Berlinie Zachodnim jeden z jego zjazdów, w 1989 roku.

Mediateka