Strony Pełny tekst

Niemieckie „Polenlieder“ okresu przed rewolucją marcową

Po powstaniu listopadowym 1830 roku powstały w Niemczech tak zwane Polenlieder (pieśni o Polsce). Ich autorom nie chodziło jednak tylko o potrzebę spojrzenia na Polskę, lecz przede wszystkim na sytuację polityczną w Niemczech. Miały one również obudzić Niemców do walki przeciw uciskowi książąt oraz utorować drogę wolnościowemu porządkowi. Tym samym w latach 30. XIX w. stały się słyszalnym przyczynkiem do historii okresu przed niemiecką rewolucją marcową określanego w Niemczech jako Vormärz.

Niektóre z tych pieśni zostały zrekonstruowane, udźwiękowione i zaprezentowane na scenie w ramach historyczno-muzycznego projektu Geschichte-in-Liedern (Historia-w-pieśniach), który - jak się okazało - wydobył na światło dzienne więzi polsko-niemieckie, często wprawiające dzisiejszych słuchaczy w zdumienie. W obecnej, raczej rozpadającej się Europie, mogłoby to wskazać kierunek na przyszłość.

Stephan Höning & Joachim Seltmann, protagoniści projektu „Geschichte-in-Liedern“ w czapkach jakobińskich będących symbolem wczesnego niemieckiego ruchu demokratycznego w latach 90. XVIII w.

www.geschichte-in-liedern.de

Późniejsze Polenlieder: Georg Herwegh (1840–1846)

W następnym dziesięcioleciu polska walka o wolność przestała wywoływać oddźwięk w niemieckiej opinii publicznej - tym samym okres powstawania Polenlieder niemal dobiegł końca. W tym okresie tylko nieliczni poeci przywołują pamięć o Polakach i podejmują znane motywy. Czyni tak na przykład Georg Herwegh w swoim tekście z 1846 roku „Polens Sache, deutsche Sache” (Sprawa polska, sprawą niemiecką), ostrzegając w nim, że tylko wspólna walka o wolność może odnieść sukces. Herwegh nie chcąc mieć udziału w niemieckiej wolności okupionej niewolą Polski, wzywa swój kraj słowami:

„Du suchst ja selbst aus tiefem Grund der Knechtschaft dich emporzuringen.
Willst du dein Joch zur selben Stund’ dem andern auf den Nacken zwingen?”

Pełny tekst dostępny w pliku PDF na stronie: https://www.poleninderschule.de/assets/polen-in-der-schule/downloads/arbeitsblaetter/d-polenlieder-00-gesamtkorr.pdf, tamże s. 5.

(Zaiste, same szukacie dróg do wyzwolenia się spod głębokiej niewoli.
I w tej samej godzinie chcecie zrzucać na barki innych brzemię swojej doli?)

W Europie, w której do dziś wciąż zabiega się o wspólną tożsamość i w której wspólne przezwyciężanie problemów XXI w. jeszcze stale nie jest oczywistością, niemieckie Polenlieder okresu przed rewolucją marcową niosą aktualne polityczne przesłanie: nie ma wolności bez jedności - ale i jedności bez wolności.

Stephan Höning, listopad 2016 r.

Informacje na temat repertuaru Polenlieder i oferowanych widowisk znajdują się na stronie:
www.geschichte-in-liedern.de

Źródła i literatura przedmiotu:

Gabriela Brudzyńska-Němec, Polenbegeisterung in Deutschland nach 1830. Tekst dostępny na stronie:
http://ieg-ego.eu/de/threads/europaeische-medien/europaeische-medienereignisse/1830er-revolution/gabriela-brudzynska-nemec-polenbegeisterung-in-deutschland-nach-1830

Gerard Kozielek, Polenlieder - eine Anthologie, Stuttgart 1982 (Reclam).

Stanisław Leonhard [red.], Polenlieder deutscher Dichter (2), Krakau 1917. Publikacja dostępna na stronie:
http://idb.ub.uni-tuebingen.de/diglit/DkXI3936-2

Stephan Höning & Joachim Seltmann, protagoniści projektu „Geschichte-in-Liedern“ w czapkach jakobińskich będących symbolem wczesnego niemieckiego ruchu demokratycznego w latach 90. XVIII w.

www.geschichte-in-liedern.de